Morgunblaðið - 14.01.2007, Síða 10

10 SUNNUDAGUR 14. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
GEÐHEILSA BARNA OG UNGLINGA
lokað árið 2004 fækkaði þeim á ný. Út frá þörf
segir Ólafur að áætlað hafi verið að bæta átta
plássum við.
Frá árinu 1999 hefur legutími á BUGL styst
úr 43,9 dögum niður í 25,2 og árlegur legudaga-
fjöldi úr 4.569 í 3.508. Hér munar mest um lokun
Kleifarvegsdeildar og aukna áherslu á dagdeild-
arþjónustu. Legutími á Kleifarvegsdeild var yf-
irleitt á bilinu frá hálfu til eins árs. Með-
allegutími á legudeildum BUGL frá 1999–2005
var 36,2 dagar.
Barnadeildin er fyrir börn að þrettán ára
aldri en frá þrettán til átján ára heyra þau til
unglingadeild. Vilborg G. Guðnadóttir, deild-
arstjóri legudeildar, upplýsir að menn séu ekki
harðir á þessari skiptingu og fyrir komi að eldri
börn en tólf ára dveljist á barnadeild. „Það er
góð samvinna milli deilda og við skoðum hvert
mál fyrir sig. Stundum getur verið betra fyrir
barn að vera elst á barnadeild frekar en yngst á
unglingadeild, svo dæmi sé tekið,“ segir hún.
Samtals eru 40 stöðugildi á legudeildunum
báðum. Þau eru mönnuð af hjúkrunarfræð-
ingum, sjúkraliðum, þroskaþjálfum og fólki með
BA-próf í sálar- og uppeldisfræðum. Sumir
starfsmenn vinna nær eingöngu annaðhvort á
barna- eða unglingadeild en aðrir fara á milli
deilda. Það veltur að mestu á sérsviði hvers og
eins.
Hér er mikil virkni
Barnadeildin er dagdeild, þ.e. börnin verja
nóttinni yfirleitt ekki þar. Gerist þess þörf gista
foreldrar þeirra með þeim. Börnin koma á
deildina klukkan átta á morgnana og flest eru
farin heim klukkan átta að kvöldi. „Hér er mikil
virkni og dagskrá fram á kvöld, bæði hóp- og
einstaklingsvinna,“ segir Vilborg og bætir við
að höfuðáhersla sé lögð á að bæta líðan, styrkja
góða hegðun, fjölskyldusamvinnu og foreldrast-
uðning.
Barnadeildin er lokuð um helgar og geti barn
af einhverjum ástæðum ekki farið heim um
helgi dvelst það með foreldrum sínum á ung-
lingadeildinni. Á sumrin dregur mjög úr þörf
fyrir innlagnir á barnadeildina, húsnæðið er þá
lokað í sex vikur en unglingadeildin til staðar sé
þörf á innlögn barns. Vilborg segir þetta fyr-
irkomulag hafa gefist vel.
Börnin ganga í Brúarskóla, Dalbrautardeild,
og er hann til húsa á BUGL-lóðinni. „Börnin
þurfa samt að fara í skólann, þar sem þetta er
önnur bygging, sem við teljum mikilvægt.“
Á unglingadeild eru níu pláss. Sjö legu- og tvö
dagpláss. Mest hafa verið þar þrettán unglingar
í einu.
G
eðræn vandamál barna og
unglinga birtast í ýmsum
myndum. Þau geta til dæmis
lýst sér í kvíða eða depurð og
erfiðleikum við að hafa
stjórn á athygli og hegðun.
Mörg þeirra barna sem leita
aðstoðar á Barna- og ung-
lingageðdeild Landspítala –
háskólasjúkrahúss eiga í miklum félagslegum
erfiðleikum. Þau kann að skorta þá félagsfærni
og samskiptahæfileika sem þarf til að eiga ár-
angursrík samskipti við jafnaldra og fjölskyldu.
Það leiðir svo aftur til þess að börnin verða af-
skipt í hóp, félagsstarfi og skóla.
Ólafur Ó. Guðmundsson, yfirlæknir BUGL,
segir tilvísunarástæður geta verið af ýmsu tagi
en börn með geðraskanir eigi oftar en ekki við
samsettan vanda að etja. Þau greinast þá með
fleiri en eina geðröskun og fylgiraskanir líka,
oftast á sviði þroskafrávika. „Þá er ég ekki að
tala um þroskahömlun, það er sjaldgæft, heldur
sértæk þroskafrávik af ýmsu tagi eða frávik í fé-
lagslegu samspili, svokölluðu einhverfurófi. Að-
stæður barnanna eru líka mjög mismunandi en
oftar en ekki fá þau of lítinn stuðning í skóla og
þörfum þeirra ekki mætt þar. Svo eru fjöl-
skylduaðstæður þeirra líka mjög mismunandi,
allt frá því að vera mjög góðar niður í það að
vera mjög slæmar. Sum þessara barna hafa
gengið í gegnum einelti og misnotkun, bæði lík-
amlega og kynferðislega.“
Lyfjameðferð er í mörgum tilfellum veiga-
mikill þáttur í meðferðinni og henni stýra sér-
fræðilæknar. „Lyfjameðferð hefur fengið auk-
inn sess á undanförnum árum í takt við auknar
rannsóknir og þekkingu á geðröskunum barna.
Fólk er almennt meðvitað um það. Það mæðir á
okkur læknunum að taka afstöðu til þess hvort
lyfjameðferð á við eða ekki,“ segir Ólafur.
Lítill hluti lagður inn
Barna- og unglingageðdeild Landspítala –
háskólasjúkrahúss hefur verið starfrækt frá
árinu 1970. Starfsemin, sem er til húsa á Dal-
braut 12 í Reykjavík, skiptist í göngudeild og
tvær legudeildir, aðra fyrir börn og hina fyrir
unglinga.
Einungis sérfræðilæknar BUGL geta lagt
sjúklinga inn á legudeildirnar en aðeins lítill
hluti skjólstæðinga BUGL er lagður þar inn.
Sautján pláss eru á legudeildum BUGL, átta
á barnadeild og níu á unglingadeild, og er það
svipaður fjöldi og þegar deildin var sett á lagg-
irnar. Plássin voru fleiri um tíma en eftir að
langtímameðferðardeildinni á Kleifarvegi var
BROTHÆTT BÖRN
Geðræn vandamál fara ekki í
manngreinarálit. Þau sneiða
heldur ekki hjá einstökum
þjóðfélagshópum, ekki einu
sinni börnum og unglingum.
Á Barna- og unglingageðdeild
Landspítala – háskólasjúkra-
húss (BUGL) starfar þverfag-
legur hópur sérfræðinga að
greiningu og meðferð ung-
menna sem eiga við geðræn
vandamál að stríða, bæði á
göngudeild og tveimur legu-
deildum. Mörg þessara barna
eiga við mikla félagslega erf-
iðleika að stríða og eru fyrir
vikið utanveltu í tilverunni.
Texti | Orri Páll Ormarsson | orri@mbl.is
Myndir | Kjartan Þorbjörnsson | golli@mbl.is
Vilborg G. Guðnadóttir deildarstjóri.
Ólafur Ó. Guðmundsson yfirlæknir.