Morgunblaðið - 14.01.2007, Blaðsíða 27

að fólk geti búið eins lengi og kostur er heima
hjá sér, og haldið sitt eigið heimili. Það er best
fyrir alla aðila.
Það er alveg hægt að ráðast í og leysa þessa
brýnu þörf fyrir aukinn fjölda hjúkrunarrýma á
nokkrum árum. Meðal lausna í þeim efnum, er
auðvitað að breyta smám saman, eftir því sem
svigrúm gefst til, dvalarheimilum aldraðra í
hjúkrunarheimili. Það getur gerst jafnhliða efl-
ingu á heimahjúkrun og þjónustu.
Annað forgangsmál Samfylkingarinnar verð-
ur að leggja áherslu á að jafna aðstöðumun milli
höfuðborgar og landsbyggðar með metn-
aðarfullu átaki í samgöngumálum, mennta-
málum og háhraðanettengingum, þannig að
landsmenn allir hafi jöfn tækifæri til að virkja
hæfileika sína og njóta grunnþjónustu sam-
félagsins. Við höfum of lengi stillt höfuðborg-
arbúum og landsbyggðarfólki upp sem and-
stæðum fylkingum sem bítast á um hagsmuni.
Þessu þurfum við að breyta, við erum ein þjóð í
einu landi og það eiga allir að sitja við sama
borð. Ég vil beita mér fyrir því í næstu rík-
isstjórn að gerður verði það sem ég kalla sátt-
mála um jafnvægi. Samfélagið kallar á nýtt jafn-
vægi eftir tímabil mikillar þenslu, stöðugra
sveiflna á gengi krónunnar, sívaxandi ójafnaðar
og mikillar streitu sem birtist í vaxandi kyn-
ferðisofbeldi, alvarlegum fíkniefnabrotum, nei-
kvæðri umræðu um innflytjendur o.s.frv. Það
þurfa margir að koma að því verki að skapa jafn-
vægi í samfélaginu og samráðsstjórnmál Sam-
fylkingarinnar eru árangursríkasta leiðin til að
ná því marki.
Hvað varðar umhverfismálin, þá höfum við
bent á leiðina sem við í Samfylkingunni viljum
fara, eins og ég nefndi áðan. Þar höfum við átt
frumkvæði að því að marka stefnuna og aðferða-
fræðina. Ég nefni sérstaklega að við teljum að
nú þurfi að draga úr stóriðjustefnunni og skapa
jafnvægi þar sem náttúruvernd er gert hærra
undir höfði. Samfylkingin leggur til í „Fagra Ís-
landi“ að gerð verði rammaáætlun um nátt-
úruvernd, því náttúruvernd er ein tegund nýt-
ingar. Við verðum að átta okkur á því hvaða
náttúrusvæði við viljum vernda, til ráðstöfunar
fyrir komandi kynslóðir og hvaða svæði við telj-
um óhætt að nýta til virkjana eða annarra hluta.
Ég er sannfærð um að ef okkur tekst að horfa
ekki bara á náttúruna út frá nýtingarsjón-
armiðum virkjanafyrirtækja, heldur á for-
sendum náttúrunnar sjálfrar, þá verði mun auð-
veldara að ná fram sátt í þessum málum.
Auðvitað verða alltaf skiptar skoðanir og tekist
á um einstök svæði, en vegna stöðunnar í efna-
hagsmálum gefst núna svigrúm til þess að fara
nýjar leiðir, sem stjórnast ekki bara af kapp-
hlaupi um auðlindirnar og orkukostina og ein-
hliða nýtingu þeirra til álframleiðslu. Við eigum
að staldra við, því við höfum ráðrúm til þess nú.“
– Jafnréttismálin. Hver verða helstu baráttu-
mál Samfylkingarinnar í þeim efnum?
„Það má aldrei vanmeta hvað það er mikil-
vægt að það sé jafnræði með konum og körlum,
þar sem ráðum er ráðið. Það skiptir máli að kon-
ur séu helmingur eða því sem næst, hvort sem
það er í þingflokkum, í ríkisstjórn, eða í stjórn-
kerfi ríkisins. Það er alltaf þannig að sá er eld-
urinn heitastur er á sjálfum brennur og það ger-
ir það svo miklu auðveldara að leysa ýmis mál,
sem eru konum erfið og mótdræg í samfélaginu
í dag, ef það eru konur við stjórnvölinn ásamt og
með körlum. Þess vegna sagði ég, t.d. í þessari
ræðu minni í Keflavík, að það væri ekki í anda
minna lífsgilda og hugsjóna, ef ég settist inn í
ríkisstjórn sem Samfylkingin ætti aðild að, að
ekki væri jafnræði með kynjum í ráðherraliðinu,
að minnsta kosti hvað varðar Samfylkinguna.
Jafnaðarmenn í öðrum löndum hafa tekið upp
þann sið að hafa jafna skiptingu kvenna og karla
í ríkisstjórn og til þess eigum við að horfa.
Auk þess er fyrir löngu tímabært að ná raun-
verulegum árangri í baráttunni fyrir launajafn-
rétti kynjanna, sem gengið hefur mjög hægt,
skelfilega hægt. Okkur tókst að minnka launa-
mun kynjanna um helming hjá Reykjavík-
urborg þegar ég var borgarstjóri og í þeim anda
vil ég vinna í ríkisstjórn.
Þótt margt hafi batnað verulega á undan-
förnum árum og áratugum hvað varðar stöðu
kvenna í þjóðfélaginu, þá er einn málaflokkur
þar sem hallar verulega á konur og hefur því
miður þróast til verri vegar, en það er allt það
sem lýtur að ofbeldi gagnvart konum. Í þeim
efnum verðum við að ná árangri. Það er alveg
sama hvort við lítum á heimilisofbeldi, nauðg-
anir, vændi eða mansal landa á milli. Skipulögð
þrælasala á sér stað á Vesturlöndum í miklum
mæli, þar sem konur eru seldar landa á milli í
kynlífsánauð og við erum orðin hluti af því,
hvort sem okkur líkar betur eða verr. Við verð-
um að leggja okkar af mörkum til þess að berj-
ast með öllum tiltækum ráðum gegn slíku of-
beldi vegna þess að ekkert vegur eins að
lífsgæðum fólks og óttinn við ofbeldi.“
Ingibjörg Sólrún segir að ljóst sé að verkefni
nýrrar ríkisstjórnar verði mörg og brýn, á fjöl-
mörgum sviðum. Hér þurfi að fara fram upp-
stokkun á ýmsum sviðum, eins og í efnahags-
málum, heilbrigðismálum, menntamálum,
landbúnaðarmálum, þar sem verði að vera
markmiðið að innleiða atvinnufrelsi, stjórnkerf-
inu og stjórnsýslunni, meðal annars uppstokkun
ráðuneyta, sameining og fækkun.
„Það er ómótmælanlegt, að í tíð þessarar rík-
isstjórnar hefur bilið aukist á milli þeirra sem
mest hafa á milli handanna í íslensku samfélagi
og þeirra sem minnst hafa, og að skattbyrði níu
af hverjum tíu fjölskyldum í landinu hefur
þyngst, þó að tekjur þeirra og kaupmáttur hafi
vissulega einnig aukist. Þetta er mál sem við í
Samfylkingunni, sem jafnaðarflokkur, hljótum
að láta til okkar taka,“ segir Ingibjörg Sólrún.
Stefnumið að taka upp evru
„Það er grundvallaratriði að ná hér jafnvægi í
efnahagsmálum. Eins og staðan er í dag, er það
almenningur í landinu sem ber kostnaðinn af
því ójafnvægi sem hér ríkir. Það er alltaf al-
menningur sem borgar brúsann, hvort sem um
hátt vaxtastig er að ræða, mikla verðbólgu eða
miklar gengissveiflur.
Ég er þeirrar skoðunar að við eigum að
stefna að því að uppfylla allar þær kröfur sem
fylgja því að gerast aðili að myntbandalagi Evr-
ópu og taka upp evru. Í því felst að við tökumst
á við stærsta hagsmunamál íslenskra fjöl-
skyldna sem er að lækka verðlag á nauðsynja-
vörum og ofurvextina sem eru með þeim hæstu
á byggðu bóli. “
– Ef við undanskiljum evruna og upptöku
hennar. Ert þú, Ingibjörg Sólrún, ekki að
segja nákvæmlega það sama og þeir hafa sagt
og unnið að, sem fara og hafa farið með stjórn
efnahagsmála hér á landi, þ.e. að brýnt sé að
ná hér efnahagslegum stöðugleika, sem þú
kallar jafnvægi, ná verðbólgu niður og lækka
vexti. Er ekki eini munurinn sá, að stjórnvöld í
dag sjá ekki eins og þú evruna sem ljósið við
enda ganganna?
„Stóri munurinn er sá að ríkisstjórnin hefur
klifað á efnahagslegum stöðugleika en ekki
tekist að viðhalda honum nema um stutta stund.
Munurinn er sá, að ef stjórnvöld hafa það fyr-
ir framan sig, sem stefnumið, að taka upp
evruna, þá vinna þau og aðrir aðilar samfélags-
ins markvisst í þá átt, að Ísland geti orðið gjald-
gengt í myntbandalagi Evrópu. Ég held að það
myndi aga okkur mjög mikið ef við hefðum
þetta sem stefnumið og það myndi leysa mjög
mikinn kraft úr læðingi í íslensku efnahags- og
atvinnulífi og auðvelda okkur að ná árangri. Það
þýddi það auðvitað að fleiri yrðu að vinna betur
og samstilltar saman, til þess að ná þessu sam-
eiginlega markmiði, okkur öllum til hagsbóta..
Slík stefnumið hafa reynst nýjum aðildar-
þjóðum að Evrópusambandinu mjög heilla-
drjúgt tæki til þess að takast á við sín efnahags-
mál og til þess að aga sín vinnubrögð. Af því
held ég að okkur veiti ekki.“
Samkennd kvenna á Alþingi
– Svona í lokin, Ingibjörg Sólrún, að allt öðru.
Þú ert eina konan í formannaklúbbi stjórn-
málaflokkanna. Er það ekki stundum erfitt að
vera eina konan í þeim klúbbi og einmanalegt
og er eitthvað til í því að konur á þingi nái jafn-
vel betur saman þvert á stjórnmálaflokka en við
eigin flokksbræður?
„Að seinni hluta spurningarinnar fyrst. Það
er erfitt að alhæfa um þetta. Á þingi eru auðvit-
að konur og karlar, einstaklingar sem ná mis-
munandi vel saman, oft óháð kyni. Hins vegar
held ég að það sé ákveðin samkennd meðal
kvenna á Alþingi og ég þori að fullyrða að við er-
um tillitssamari hver við aðra en almennt tíðk-
ast í pólitík. Ég get mjög vel sett mig í spor ann-
arra kvenna í forystu í íslenskum stjórnmálum
og tel mig vita hvað þær hafa þurft að leggja á
sig, til þess að komast þangað sem þær eru.. Ég
nefni bara tvær konur úr ríkisstjórninni, Val-
gerði Sverrisdóttur og Þorgerði Katrínu. Ég er
ekki viss um að karlarnir skilji það jafnvel.
Þetta gerir það að verkum að við konur erum
ekki eins árásargjarnar við hver aðra, eins og
karlarnir eru, bæði innbyrðis og við konurnar.
Varðandi formannahópinn þá er ég orðin
nokkuð vön því að vera eina konan í svona karla-
hópum. Það er ekkert nýtt fyrir mér og þessi
karlahópur er ekkert frábrugðinn öðrum. Auð-
vitað er það stundum einmanalegt. Þátttaka í
pólitík getur stundum verið konum dálítið erfið,
því pólitík snýst um völd og valdabaráttu. Völd
og valdabarátta hefur einfaldlega ekki verið
kjörlendi kvenna, heldur karla. Þeir fá þau
skilaboð frá blautu barnsbeini alls staðar að úr
samfélaginu, að körlum sé ætlaður hlutur í völd-
um og þeir eigi rétt á völdum. Konur fá ekki
sömu skilaboð og upplifa þannig ekki rétt sinn
til valda. Konum finnst frekar sem þær fái völd
lánuð um tíma. Að því leytinu held ég að konur
og karlar nálgist völd og valdabaráttu með mis-
munandi hætti. Þetta getur verið bæði erfitt og
sársaukafullt fyrir konur. Ég leyfi mér að full-
yrða það, hvað svo sem konur segja á meðan
þær standa í eldlínunni, að ekki sé til sú kona í
pólitík sem ekki hafi upplifað þennan sársauka.
En þetta er bara veruleikinn. Maður getur aldr-
ei spilað úr annarri stöðu, en þeirri sem maður
er í. Ef við ætlum að færa út þessi landamæri,
þá er þetta bara það verkefni sem við þurfum að
takast á við. Hin hliðin á þessum peningi er svo
sú að það eru mikil forréttindi að fá að taka þátt
í því að móta samfélag sitt og eiga hlutdeild í því
að skapa bæði konum og körlum meira svigrúm
til að velja sér leiðir í lífinu. Ég er því mjög
þakklát fyrir öll þau tækifæri sem ég hef fengið.
En sem sagt, hinn pólitíski heimur lýtur fyrst
og fremst hugmyndum og leikreglum karla og
til þess að breyta þessu þarf einfaldlega að
fjölga konum í lykilstöðum þannig að pólitíkin
verði kjörlendi kvenna jafnt sem karla.
Ég held að samfélagið fari á mis við svo mik-
inn mannauð, svo mikið af hugmyndum og
krafti, ef ekki er jafnræði á milli kvenna og
karla og bæði kyn fái að njóta sín á sínum for-
sendum.“
agnes@mbl.is
kki kjörlendi kvenna
Morgunblaðið/Ásdís
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. JANÚAR 2007 27