Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1972, Blaðsíða 53

hvers sem er, ef ríki, bæjarfélög eða
opinber eða hálfopinber fyrirtæki
þurfa á einhvern hátt að komast
í snertingu við þessi heiðarlönd.
Leggja um þau vegi, vírstrengi fyr-
ir rafmagn eða síma, að ég ekki
tali um hagnýtingu á heitu vatni,
laxveiði eða vatnsafli. Þá eru nóg
ráð til þess að féfletta þessa aðila,
og þykir þá vænlegt að láta það
heita náttúruvernd eða eitthvað
álíka vinsælt hugtak, þótt augljóst
sé að eingöngu er miðað við millj-
ónir króna og ekkert annað.
Hin síðari árin hefur verið gert
talsvert af því að hamla á móti
hinum geigvænlega uppblæstri á
hálendinu og í byggðum og óbyggð-
um með margs konar aðferðum,
sem kostaðar hafa verið af ríkinu,
skógræktarfélögum o. fl. Meðal
annars hefur verið hafin áburðar-
og frædreifing með flugvélum, og
borgarar hafa verið hvattir til að
til þess að skilja eftir og dreifa í
áningarstöðum. Þetta er mjög svo
virðingarverð viðleitni og vinsæl,
og hafa verið birtar myndir af
ýmsum frammámönnum, þar sem
þeir eru að kaupa slíkar fötur.
Þeir, sem gangast fyrir þessum
landgræðsluaðgerðum, eru eins og
fyrr segir áhugamenn, sem vilja
koma í veg fyrir að gróðurmoldin
fjúki yfir byggðir og ból og áfram
á haf út, en ekki fer mikið fyrir
hinum svokölluðum landeigendum í
þeim hópi.
Landeigendur virðast taka því
nokkuð vel, að ríkissjóður og ein-
stök áhugamannafélög hamli á
móti uppblæstri á heiðarlöndum
og efli fiskigengd í ám og vötnum,
og þar með auki landgæði þeirra
jarða, er þar eiga hlut að máli, en
lítið hefur heyrzt um að þeir taki
öðrum borgurum fram í þeim efn-
um. Hitt er svo annað mál, að ef
þessir sömu aðilar, ríki, bæjar- eða
sveitarfélög þurfa af einhverjum
ástæðum að komast í snertingu við
þessa sömu landshluta með vegi,
síma, raflagnir eða þ. u. 1. vakna
þessir menn (einkum síðustu árin)
og geta gert að því er virðist hvaða
kröfur sem er um fjárbætur. Þessar
fjárbætur virðast ekki standa í
neinu sambandi við tilkostnað hinna
svokölluðu eigenda landsins né
sangirni og slá út öll fyrri og þekkt
met. Jafnvel Jón Leifs, sem gat sér
mikið umtal og að lokum góðan
orðstír fyrir skelegga baráttu fyrir
hagsmunum höfunda á sínum tíma,
hverfur alveg í skugga hinna dug-
andi fjáraflamanna, sem nú skipa
sér í fremstu línu heiðar- og lax-
veiðibænda, enda hafa hinir síðar-
nefndu ólíkt betri aðstöðu en hann
hafði á sínum tíma. Hann (J.L.) var
brautryðjandi, sem alltaf er erfitt
starf, og þótti á þeim tíma ósann-
gjarn og kröfuharður, en náði settu
marki. Það út af fyrir sig samfara
breyttum viðhorfum á svo að segja
öllum sviðum gerir nútímamönnum
auðveldara fyrir, enda notað að því
er virðist í tíma og ótíma og með
hvaða hjálparmeðulum sem er, jafn-
vel aðferðum sem fyrir fáum árum
hefðu þótt glæpsamlegar.
Við erum fámenn þjóð og mikið
er rætt um það að nauðsynlegt sé
að við stöndum saman. Breyttir
þjóðarhættir gera það að verkum að
æ fleiri hverfa úr hinu svokallaða
dreifbýli, flytjast í kaupstaði —
og halda þó áfram að vera íslend-
ingar, sem telja ísland föðurland
eða móðurmold, svo að vitnað sé í
gömlu ástsælu skáld okkar. Þessir
menn vilja landinu og móðurmold-
inni vel, enda þótt þeir séu horfnir
frá daglegum ræktunarstörfum.
Þeir kaupa gjarnan fötu með áburði
og grasfræi og skilja það eftir í
tjaldstað eða á örfoka landi og þeim
líkar vel ef ríkissjóður kostar
nokkru til landgræðslu hvar sem
er á okkar landi. Þeir hafa ekkert
við það að athuga, þótt heiðarbýla-
bændur njóti hlunninda af land-
græðslustarfi hins opinbera og á-
hugamanna um landgræðslu, en
margir þeirra eru orðnir þreyttir
á hinni síendurteknu fullyrðingu,
að bændastéttin sé verst launaða
stétt þjóðfélagsins og þá jafn-
framt á hinni taumlausu frekju, sem
þessi stétt eða forvígsmenn hennar
beita til fjárkúgþinar, ef hið opin-
bera þarf að koma nálægt þeirra
svokallaða yfirráðasvæði.
Væri það ekki sanngirniskrafa al-
þjóðar, að íslendingar ættu landið
og gróðurmoldina sameiginlega ?
Bændur hefðu allan arð af jörðum
sínum, bæði ræktuðu landi og heið-
um, meðan þeir dveldu í sveitinni
en gætu ekki gert sér að féþúfu
sölu sjálfs landsins — óræktaðs —
þegar þeir sjálfir flytjast burt af
óðulum sínum eða þjóðarnauðsyn
telur æskilegt að leggja veg eða
vírstrengi yfir land þeirra. Á þetta
jafnt við um stórar lóðir þar sem
kaupstaðir eru skipulagðir eða vaxa
upp.
ísland fyrir íslendinga — hvort
sem þeir búa í sveit, rækta jörðina
með góðri aðstoð hins opinbera og
njóta verðskuldaðs arðs af, meðan
þeir sinna því starfi eða stunda
fiskveiðar, iðnað eða önnur störf
í þéttbýli.
Hin fámenna bændastétt er að
verða ískyggilega mikið stórveldi,
sem fullkomin ástæða er til að hafa
auga með, áður en hún verður
vandræðabarn í þjóðfélaginu. Það
er búið að þrástagast á því allt of
lengi, að bændur séu verst launaða
stéttin í þjóðfélaginu, jafnvel bænd-
ur virðast vera farnir að trúa þess-
ari lygi og hafa greinilega sýnt
það í viðbrögðum sínum, að þeir
eru að vakna. Þetta er vissulega
ánægjuleg staðreynd, en þjóðfélagið
í heild má heldur ekki láta þessa
stétt vaða uppi með hvað sem er.
„Hingað og ekki lengra“ var einu
sinni sagt, og það hefur mikið til
síns máls enn í dag.
Reykjavík, í sept. 1971.
ím G. Þorbjörnsson.
VlKINGUR
53