Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 16

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 16
Fréttir Bögcull fylgir skammrifi Verulegur skortur er á líffærum til ígræðslu. Sögur ganga um fátæklinga sem selji parta af líkama sínum ríkum þurfa- lingum líffæra. Að mati sérfræðings í Kaliforníu myndi líffæraflutningum í Bandaríkjunum fjölga í hundrað þúsund á ári, sem er meira en fjórföldun frá því sem nú er, ef framboð á líffærum til flutnings setti fjölda aðgerða ekki takmörk. Ein skýring á þessari þörf er sífellt betri tækni til að bæla ónæmisviðbrögð líffæris- þega. Aður reyndu menn til dæmis ekki að græða líkamshluta í aldraða menn eða sykursjúka en nú tekst það. Við þetta bæt- ist að hvað sem allri tækni líður, og hversu líkir sem gjafi og þegi líffærisins eru, hafnar líkaminn yfirleitt framandi líffæri eftir nokkur ár svo þess eru dæmi að sami maður þurfi tvisvar ígræðslu eða jafnvel þrisvar. Onæmiskerfið ver líkamann smiti með því að eyða því sem honum er framandi. Líffærisþegi þarfnast því lyfja til að koma í veg fyrir að aðskotalíkamspartinum sé hafnað. En hér þarf að þræða milli skers og báru. Of lítið af lyfjum leiðir til þess að líf- færinu er hafnað en of stórir skammtar gera lfkamann ófæran um að verjast smit- sjúkdómum. Það kann að virðast lausn á vanda sjúk- linga að græða í þá líffæri úr dýrum (xeno- transplantation). Hætt er við að það yrði skammgóður vermir, þar sem líklegra er að mannslíkaminn hafni slíkum pörtum en ígræðslu úr eigin tegund. Menn hafa samt látið sér detta í hug að nota líffæri úr öpum - nánar tiltekið bavíönum - sem skamm- tímalausn til að halda sjúklingi lifandi meðan leitað er að fýsilegum líkamsparti úr manni. Nýlega voru frumur úr beinmerg bavíana fluttar í alnæmissjúkling. Aparnir virðast ekki taka þessa veiki og hug- myndin er að ónæmisfrumur myndaðar í bavíanabeinmerg yfirtaki hlutverk bækl- aðs ónæmiskerfis sjúklingsins. Margir læknar og líffræðingar horfa fram á þessa þróun með skelfingu. Margir skæðustu sjúkdómarnir sem á mannkynið herja eru taldir upprunnir í dýrum, þar sem sýklarnir valda litlum eða engum skaða. í bavíönum er fjöldi af veirum sem óvíst er hversu meinlausar yrðu í líkömum manna. Retróveirur eru hluti af litningum allra dýra og erfast með þeim frá foreldrum til afkvæma án þess að valda tjóni. En ef þær komast í vefi annarrar tegundar eiga þær til að slíta sig lausar og valda sjúkdómum. mv-veiran, sem veldur alnæmi eða eyðni í mönnum, er einmitt af þessari gerð og er talið að hún hafi á einhvern hátt borist úr öpurn í menn í Afríku. Nýleg tilgáta um uppruna alnæmis er að Hiv-veiran hafi þróast úr retróveiru er barst í menn með lömunarveikibóluefni sem unnið var úr öpum. Tekið skal fram að fáir ónæmis- fræðingar aðhyllast þessa skýringu. Samkvæmt þessu gætu menn átt eftir að kalla yfir sig áður óþekkta faraldra með ígræddum líkamspörtum úr öðrum tegund- um. Þótt hjartað eða nýrað úr bavíananum væri fljótlega fjarlægt úr líffærisþeganum eftir að hentugur mannspartur fyndist yrðu veirurnar eftir. í stað bavíana hugsa menn stundum um svín sem líffæragjafa. Þar sem þau eru fjarskyldari okkur en aparnir eru minni líkur á að veirur úr þeim smiti menn eftir ígræðslu. Og hægt er að minnka áhættuna - en aldrei útiloka hana með öllu - með því að losa alisvín við alla þekkta sjúk- dóma. Það væri nær ógerlegt eða að minnsta kosti afar seinlegt þegar apar eiga í hlut, meðal annars af því að þeir tímgast svo hægt. Á móti kemur - einmitl af því hve svínin eru fjarskyld okkur - að erfiðara verður að véla ónæmiskerfi manns til að þekkjast svínsvefi en apavefi. The Economist, 337/7937, 21. okt. 1995. Örnólfur Thorlacius tók saman. 126
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.