Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 16

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 16
Fréttir Bögcull fylgir skammrifi Verulegur skortur er á líffærum til ígræðslu. Sögur ganga um fátæklinga sem selji parta af líkama sínum ríkum þurfa- lingum líffæra. Að mati sérfræðings í Kaliforníu myndi líffæraflutningum í Bandaríkjunum fjölga í hundrað þúsund á ári, sem er meira en fjórföldun frá því sem nú er, ef framboð á líffærum til flutnings setti fjölda aðgerða ekki takmörk. Ein skýring á þessari þörf er sífellt betri tækni til að bæla ónæmisviðbrögð líffæris- þega. Aður reyndu menn til dæmis ekki að græða líkamshluta í aldraða menn eða sykursjúka en nú tekst það. Við þetta bæt- ist að hvað sem allri tækni líður, og hversu líkir sem gjafi og þegi líffærisins eru, hafnar líkaminn yfirleitt framandi líffæri eftir nokkur ár svo þess eru dæmi að sami maður þurfi tvisvar ígræðslu eða jafnvel þrisvar. Onæmiskerfið ver líkamann smiti með því að eyða því sem honum er framandi. Líffærisþegi þarfnast því lyfja til að koma í veg fyrir að aðskotalíkamspartinum sé hafnað. En hér þarf að þræða milli skers og báru. Of lítið af lyfjum leiðir til þess að líf- færinu er hafnað en of stórir skammtar gera lfkamann ófæran um að verjast smit- sjúkdómum. Það kann að virðast lausn á vanda sjúk- linga að græða í þá líffæri úr dýrum (xeno- transplantation). Hætt er við að það yrði skammgóður vermir, þar sem líklegra er að mannslíkaminn hafni slíkum pörtum en ígræðslu úr eigin tegund. Menn hafa samt látið sér detta í hug að nota líffæri úr öpum - nánar tiltekið bavíönum - sem skamm- tímalausn til að halda sjúklingi lifandi meðan leitað er að fýsilegum líkamsparti úr manni. Nýlega voru frumur úr beinmerg bavíana fluttar í alnæmissjúkling. Aparnir virðast ekki taka þessa veiki og hug- myndin er að ónæmisfrumur myndaðar í bavíanabeinmerg yfirtaki hlutverk bækl- aðs ónæmiskerfis sjúklingsins. Margir læknar og líffræðingar horfa fram á þessa þróun með skelfingu. Margir skæðustu sjúkdómarnir sem á mannkynið herja eru taldir upprunnir í dýrum, þar sem sýklarnir valda litlum eða engum skaða. í bavíönum er fjöldi af veirum sem óvíst er hversu meinlausar yrðu í líkömum manna. Retróveirur eru hluti af litningum allra dýra og erfast með þeim frá foreldrum til afkvæma án þess að valda tjóni. En ef þær komast í vefi annarrar tegundar eiga þær til að slíta sig lausar og valda sjúkdómum. mv-veiran, sem veldur alnæmi eða eyðni í mönnum, er einmitt af þessari gerð og er talið að hún hafi á einhvern hátt borist úr öpurn í menn í Afríku. Nýleg tilgáta um uppruna alnæmis er að Hiv-veiran hafi þróast úr retróveiru er barst í menn með lömunarveikibóluefni sem unnið var úr öpum. Tekið skal fram að fáir ónæmis- fræðingar aðhyllast þessa skýringu. Samkvæmt þessu gætu menn átt eftir að kalla yfir sig áður óþekkta faraldra með ígræddum líkamspörtum úr öðrum tegund- um. Þótt hjartað eða nýrað úr bavíananum væri fljótlega fjarlægt úr líffærisþeganum eftir að hentugur mannspartur fyndist yrðu veirurnar eftir. í stað bavíana hugsa menn stundum um svín sem líffæragjafa. Þar sem þau eru fjarskyldari okkur en aparnir eru minni líkur á að veirur úr þeim smiti menn eftir ígræðslu. Og hægt er að minnka áhættuna - en aldrei útiloka hana með öllu - með því að losa alisvín við alla þekkta sjúk- dóma. Það væri nær ógerlegt eða að minnsta kosti afar seinlegt þegar apar eiga í hlut, meðal annars af því að þeir tímgast svo hægt. Á móti kemur - einmitl af því hve svínin eru fjarskyld okkur - að erfiðara verður að véla ónæmiskerfi manns til að þekkjast svínsvefi en apavefi. The Economist, 337/7937, 21. okt. 1995. Örnólfur Thorlacius tók saman. 126
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.