Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 51

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 51
reis og straumur fór vaxandi innanfjarðar, en hann losaði um setið sem sest hafði á móinn. Eftir því sem landið reis skolaði sandinum og eðjunni víða burt og þá kom mórinn í ljós, en um leið þrengdi að grunn- sjávardýrum eins og sandmaðki sem höfðu tekið sér bólfestu í sjávarsetinu. Viðbrögð sandmaðksins við þessum breytingunr virðast hafa verið þau að hann fór ekki burt af svæðinu heldur hélt áfram að grafa sig niður á sömu slóðum og áður. Þegar sandurinn og eðjan hvarf af mónum gróf hann sig einfaldlega niður í móinn. Þó mórinn sé að mestu myndaður úr jurtaleif- um er hann allur myndaður við sjávar- síðuna þar sem áfok fínkorna sets hefur verið töluverl. Hann er því allríkur af ólíf- rænum setkornum. Mórinn ætti samt að vera mun ríkari af lífrænum efnum en sand- urinn og eðjan og þannig er ekki gefið að lífsafkoma sandmaðksins sé síðri í mónum. Ef aftur á móti dýrið er frekar síari en eðjuæta, eins og sagt var frá hér að framan, þá er lífrænl innihald setsins varla ráðandi um lífsafkomu maðksins. Hins vegar er mórinn flókinn að innri gerð, lléttaður saman úr plöntuleifum eins og rótartágum og þráðum. Það gæti því verið erfiðara fyrir maðkinn að vinna að fæðuöflun í mónum en laust pökkuðu seti. Unr þetta skal þó ekkert fullyrt, en nánari rannsóknir á líf- fræði dýrsins við þessar aðstæður gætu skorið úr því. Hins vegar virðist hér um að ræða einfalda en þó eftirtektarverða aðlögun lífvera að tiltölulega hröðum breytingum í umhverfinu. ÓVEN]ULECIR HRAUKAR Það sem fyrst vakti athygli okkar á þessum breytingum voru hraukar sandmaðka í tjör- unum utan við Osland í Hornafirði, rétt innan við Hornafjarðarós (3. mynd). Þarna var mýrlendi fyrr á öldum, sem tengdi Osland og Austurfjörurnar, en mýrarnar sukku síðan í sjó við landsig eins og fyrr sagði. Aðalsiglingaleiðin um Hornafjörð liggur þarna hjá, en með landrisinu á tultugustu öld hefur sífellt þrengt að henni. Mórinn er kominn upp í íjöruborð á stóru svæði og öldugangur og straumar losa um 6. mynd. Gjóskulagið úr gosinu í Öræfa- jökli árið 1362 í fjörumónum við Ósland. Lagið er þar 5-10 cm þykkt og víðast hvar rétt undir yfirborði mósins. Myndin er af móhnaus sem stunginn var upp og þurrk- aður til myndatöku. Lykillinn á myndinni er 5.6 cm langur. - The tephra layerfrom the 1362 eruption of Örœfajökull in the sub- merged peat near Ósland is 5-10 cm in thickness and close to the sutface. The peat sample, shown on the figure, was taken from the uppermost part ofthe deposits and dried for photographing. Length of key is 5.6 cm. Ljósm./photo Páll Imsland 1994. hann. Smátt og smátt rofnar ofan af honum og mólagið þynnist. Frá árinu 1950 er talið að móþynningin hafi verið um 50 cm að jafnaði á svæðinu út af Óslandi. Liturinn á sandmaðkahraukunum í fjör- unni við Ósland var sérstaklega athyglis- verður. Sumir hraukarnir voru nærri hvítir (4. mynd) en aðrir með grásvörtum lit (5. mynd). Við nánari skoðun kom í Ijós að hvítu hraukarnir eru úr fínkorna, súrri 159
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.