Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 97

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 97
5. mynd. Gígbannur í vestanverðum Gigöldum. Kreppu- tunguhraun hafa runniðfrá slíkum gosmalargígum þar sem ekkert gjall er að finna heldur aðeins gosmöl og svo helluhraun. — A crater rim in western Gigöldur consisting of tephra rims and pahoehoe lavas without any scoria or volcanic slag. Mynd/photo Guttormur Sigbjarnarson. þar sem yngri hraun hafa víða runnið ofan á þau og þau eru ennfremur víða þakin jökulvatnaseti og foksandi, en ekki er fjarri lagi að áætla að sá hluti þeirra sem runnið hefur til austurs hafi þakið á milli 300-400 km2, sennilega um 360-370 km2. Kreppu- tunguhraunin hafa einnig runnið til vesturs frá Gíg- öldum en hverfa þar fljót- lega undir yngri hraun frá Dyngjufjöllum og Trölla- dyngjusvæðinu (2. mynd). Miðað við gígana í vestan- verðum Gígöldum og ein- kenni hraunanna frá þeim er harla ósennilegt að þau hafi staðnæmst þar, heldur er það órökstudd tilgáta að þau myndi elstu og lengstu Bárðardalshraunin, enda er greið leið fyrir hraun- rennsli þangað og þau eru auk þess stórdílótt. Til austurs hafa Kreppu- tunguhraunin runnið neðst niður í Krepputungu á móts við Herðubreið þar sem sjá má tvö hraun- lög, annað ofan á hinu. Þau eru þar einnig í vesturbakka Jökulsár en hverfa þar undir Flötudyngjuhraun (2. mynd) svo að út- breiðsla þeirra verður ekki rakin lengra. Fjöldi þeirra er einnig óþekktur en Krepputunguhraunin gætu verið allt að 6 að tölu. Þó er mjög erfitt að átta sig á því þar sem hamfarahlaupin í Jökulsá hafa umturnað yfirborði þeirra svo að einstakir hraunstraumar verða ekki raktir. Ekki er hægt að fullyrða að gosin hafi verið jafn- mörg þar eð hraunin geta hafa runnið fram á sig sjálf, sem er þó heldur ósennilegt. Óvíða er hægt að finna hraunlagamót, nema á nokkrum stöðuin við farveg Jökuls- ár. Þar hefur aðeins á tveim stöðum tekist að finna vatnsnúin millilög á milli þeirra, svo að líklegt er að öll hafi þessi hraun runnið með tiltölulega skömmu millibili. Krepputunguhraun eru dæmigerð hellu- hraun, oftast 10-20 m á þykkt þar sem séð verður, og virðist hún nokkuð regluleg. Þau eru yfirleitt mjög þétt í sér. Þau eru mjög reglulega stuðluð, svo að oft mynd- ast fagrar stuðlarósir þar sem jökulhlaupin hafa rifið upp hraunjaðrana (6. ntynd). ■ DYNGJUFjALLAHRAUN Dyngjufjallahraun eru ýinist runnin frá megineldstöðinni sjálfri eða sprungurein- inni í gegnum hana. Þau þekja mjög víðáttumikil svæði í Öskju og Dyngju- fjöllum og allt umhverfis þau. Suður- og suðvesturhlíðar þeirra eru þaktar hraunum. Þar má finna a.m.k. níu aðskildar gos- sprungur og Ileiri liggja skammt norðan kortlagða svæðisins (Guttormur Sig- 205
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.