Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 97

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 97
5. mynd. Gígbannur í vestanverðum Gigöldum. Kreppu- tunguhraun hafa runniðfrá slíkum gosmalargígum þar sem ekkert gjall er að finna heldur aðeins gosmöl og svo helluhraun. — A crater rim in western Gigöldur consisting of tephra rims and pahoehoe lavas without any scoria or volcanic slag. Mynd/photo Guttormur Sigbjarnarson. þar sem yngri hraun hafa víða runnið ofan á þau og þau eru ennfremur víða þakin jökulvatnaseti og foksandi, en ekki er fjarri lagi að áætla að sá hluti þeirra sem runnið hefur til austurs hafi þakið á milli 300-400 km2, sennilega um 360-370 km2. Kreppu- tunguhraunin hafa einnig runnið til vesturs frá Gíg- öldum en hverfa þar fljót- lega undir yngri hraun frá Dyngjufjöllum og Trölla- dyngjusvæðinu (2. mynd). Miðað við gígana í vestan- verðum Gígöldum og ein- kenni hraunanna frá þeim er harla ósennilegt að þau hafi staðnæmst þar, heldur er það órökstudd tilgáta að þau myndi elstu og lengstu Bárðardalshraunin, enda er greið leið fyrir hraun- rennsli þangað og þau eru auk þess stórdílótt. Til austurs hafa Kreppu- tunguhraunin runnið neðst niður í Krepputungu á móts við Herðubreið þar sem sjá má tvö hraun- lög, annað ofan á hinu. Þau eru þar einnig í vesturbakka Jökulsár en hverfa þar undir Flötudyngjuhraun (2. mynd) svo að út- breiðsla þeirra verður ekki rakin lengra. Fjöldi þeirra er einnig óþekktur en Krepputunguhraunin gætu verið allt að 6 að tölu. Þó er mjög erfitt að átta sig á því þar sem hamfarahlaupin í Jökulsá hafa umturnað yfirborði þeirra svo að einstakir hraunstraumar verða ekki raktir. Ekki er hægt að fullyrða að gosin hafi verið jafn- mörg þar eð hraunin geta hafa runnið fram á sig sjálf, sem er þó heldur ósennilegt. Óvíða er hægt að finna hraunlagamót, nema á nokkrum stöðuin við farveg Jökuls- ár. Þar hefur aðeins á tveim stöðum tekist að finna vatnsnúin millilög á milli þeirra, svo að líklegt er að öll hafi þessi hraun runnið með tiltölulega skömmu millibili. Krepputunguhraun eru dæmigerð hellu- hraun, oftast 10-20 m á þykkt þar sem séð verður, og virðist hún nokkuð regluleg. Þau eru yfirleitt mjög þétt í sér. Þau eru mjög reglulega stuðluð, svo að oft mynd- ast fagrar stuðlarósir þar sem jökulhlaupin hafa rifið upp hraunjaðrana (6. ntynd). ■ DYNGJUFjALLAHRAUN Dyngjufjallahraun eru ýinist runnin frá megineldstöðinni sjálfri eða sprungurein- inni í gegnum hana. Þau þekja mjög víðáttumikil svæði í Öskju og Dyngju- fjöllum og allt umhverfis þau. Suður- og suðvesturhlíðar þeirra eru þaktar hraunum. Þar má finna a.m.k. níu aðskildar gos- sprungur og Ileiri liggja skammt norðan kortlagða svæðisins (Guttormur Sig- 205
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.