Samvinnan - 01.03.1928, Side 33

S A M V I N N A N
27
þoldu ekki gengishækkunina, þó að vel væri að þeim bú-
ið. Sumir menn álíta, að sveitirnar verði að standa í
ábyrgð fyrir lánunum, og svo er það erlendis. Og þegar
smábændumir flosnuðu upp í Noregi í vetur, þá aug-
lýstu sveitarfélögin býlin í tugatali og reyndu að fá nýja
ábúendur. — Þetta er þýðingarmikið atriði, að jörðin,
mannvirki öll og ábúðarrétturinn séu látin standa að veði
fyrir lánunum, en ekki verið að blanda sveitarfélögunum
í það. Enda mundi það erfitt, því að altaf er hræðsla hjá
sveitarfélögunum við allar ábyrgðir, og ef þær eru ekki
annað en formið eitt, þá eru þær líka í sjálfu sér gagns-
lausar. Niðurstaðan verður því sú, að ef maðurinn stend-
ur ekki í skilum með sanngjörnum afborgunum, þá er
ekki annað að gera en að láta hann fara frá jörðinni.
Þannig er líka reynslan í Noregi. Þá er þó eins gott fyrir
sjóðsstjórnina að geta gengið að ábúandanum, enda væri
það nægilegt aðhald, ef maðurinn misti ábúðarréttinn, ef
hann gæti ekki staðið í skilum. Er þá gert ráð fyrir, að
sjóðstjómin fengi nýjan mann á jörðina, og gæti býlið
þannig haldist við.
Þriðja atriðið er gert til þess að benda væntanlegri
milliþinganefnd á það, að það væri mjög óheppilegt, ef
gengið væri inn á þá braut að taka land eignamámi og
skifta því með valdi. Eg býst nú líka við því, að þingið
mundi ekki samþ.lög,sem gerðu slíkar ráðstafanir, enda er
það óþarft, þó að undir einstöku kringumstæðum geti slíkt
komið fyrir. En hér á landi ætti jarðaskifting að verða
auðveld um leið og fjármagn fæst með hæfilegum kjör-
um til þess að nota landið, sem til er. Eg hygg, að það
færi best á því, að systkini, sem eiga skiftanlegar jarðir,
sætu fyrir lánum, af því að þá væri hægur og tryggur
vöxtur framkvæmanlegur alstaðar á landinu, án nokkurs
valdboðs. En það er fullvíst, að það mundi spilla fyrir
landnámssjóðshugmyndinni, ef jarðir yfirleitt yrðu
teknar með valdi til skiftingar. Nú hefir býlafjölgun ein-
mitt víða gerst, þar sem minst flyst af fólki burt til kaup-