Samvinnan - 01.03.1928, Side 78

72
SAMVINNAN
Aðalorsökin liggur í fyrirkomulaginu. Eða trúir nokkuv
þvi, að útgerðarmennimir hefðu lagt upp skipum sínum
nú, ef skipsmenn hefðu haft sinn vissa part af aflanum,
við skulum segja sama part og fer nú til að borga þeim
kaupið, á skipi, sem aflai- í meðallagi. Eg segi nei. Því þá
kom það á skipsmennina, er þeir fengu færri krónur
fyrir fiskinn, sökum gengishækkunar.
Þetta ólán fyrir land og lýð stafar alt af því, að nú á
seinni árum hefir verið' breytt frá okkar gömlu venju, að
hver hefði sinn vissa hluta af aflanum. Vitaskuld dálítið
mismunandi eftir stöðu þeirra á skipinu.
Mér mun nú verða svarað því, að togaraútgerðin sé
nýr liður og ekki sambærilegur við það, sem áður tíðkað-
ist. En þetta er nú ekki rétt. Hann er sama eðlis, aðeins
stórfenglegri. Á undanfömum tímum varð mönnum eng-
in skotaskuld úr því að fjölga „dauðu hlutunum“, eftir
því sem útgerðin varð kostnaðarmeiri. Breytingin kom
ekki af því, að menn gætu ekki fundið hlutföllin eins og
áður fyr, heldur lá það í hinu, að með nýrri og breyttri
aðferð bjuggust útgerðarmenn við meiri og betri afla og
hugðust að græða á því að hafa mennina „upp á kaup“,
enda hafa þeir líka gert það, minsta kosti á þeim skipun-
um, sem betur hafa aflað. Og maður getur ekki að því
gert, að blóðið fer að renna örar, er maður hugsar um
það, að svo er þessi ágóði notaður sem svipa á þá sjálfa,
sem hagnast var á. Og ekki einu sinni á þá eina, heldur á
alt landið í heild sinni. Fyrir góða aflann, sem togaramir
hafa fengið þessi árin, geta þeir gert og gera verkbann.
En á erfiðu áranum, þá mátti ríkið skaffa þeim kol undir
sannvirði og taka ókjaralán handa þeim (sbr. enska lánið.
Allir heilskygnir menn hljóta að sjá, að það er ekki heil-
brygt þjóðskipulag, þar sem örfáir menn geta þannig
þvætt þjóðinni til og frá eftir eigin vild. Þetta verður að
breytast, því allir sjá, að þótt sætt komist á í bili og
sjómenn láti undan fyrir neyðarkvak konu sinnar og
bama, þá verður það ekki nema vopnahlé í bili, aðeins
þar til tækifæri býðst þeim til að borga í sömu mynt, og