Tímarit kaupfjelaganna - 01.01.1896, Síða 50

44
þeirra sérstakur arfur. Þeir væru samt ríkir eríing'jar
góðra feðra, sem höfðu skilið og rækt kölluu sína.
En þar sem liver stritar og þrælar einungis fyrir „sig
og sína“, eu hirðir ekkert um heildina, þar er í rauninni
ekkert mannfólag, þar sveltur hinn fátæki og auðmaður-
inn líður skort; þar er auðurinn ekki þess verður að afla
hans, þar traðkar, saurgar og glatar skipulagsleysið hverju
fögru, góðu og siðferðislegu, sem einstaklingarnir orka að
framleiða, og alt lífið verður fúlt og kalt.
Það er köld og kærleikslaus kenning, að með því ein-
ungis að bjástra að sínu og sinna vinni maðurinn mest
gagn. Sú kenning er ekkert annað en dularklædd sjálfs-
elska, blind eigiugirni, sem flestir játa að sé niðurdrep
framfara og hinn vesti óvinur kristilegs bróðuranda. Það
er þessi kenning, sem sundrar öllu skipulagi og aftrar
mönnum frá að nálgast hver annan með velvild, hluttekn-
ingu og tiltrú, en það er aðalskilyrðið fyrir siðferðislega
fögru félagslífi.
Höfundurinn, sem ég nefndi í byrjuninni, segir, að vald
sitt og auð sinn eigi Englendingar því að þakka, að skipu-
lag þeirra sé betra en flestra annara þjóða, að þeir ræki
vel félagsskyldur sínar, og að þeir séu mjög hneigðir til
að umbæta og styrkja skipulag sitt. Það er líka almennt
viðurkcnnt, að Englendingar séu allra þjóða skylduræknast-
ir. í enskum og ameríkönskum blöðum og bókum kemur
oft fyrir eitt orð, er mjög einkennir enska þjóðflokkinn,
enda munu aðrar þjóðir ekki eiga alveg tilsvarandi orð.
Það er orðið „public spirit“ (félagsandi). Það þykir Eug-
lendiugum hið mesta lof, er nokkrum geti hlotnast, ef um
hann verði sagt með sanni, að hann sé „public spirited“
(sé félagslyndur). Það merkir, að sá maður liíi ekki ein-
ungis fyrir sjálfan sig, heldur og þjóðfélag sitt; að hugnr
hans og tilfinningar rúmi meira en persónulegan stundar-
hag; að hagur og velfarnan allra manna séu honumjafn
dýrmæt sem hans eigin kjör. Það merkir, að hann sé æ-
tíð reiðubúinu að taka öflugan þátt í hverju almennu fyr-