Tímarit kaupfjelaganna - 01.01.1896, Side 52

46
raiður er langt á milli bæanna hjá oss; vér búum af-
skekktir og bver fyrir sig. Saingöngurnar eru strjálar og
erviðar, og allir aðdrættir, líkamlegir og andlegir, eru þess
•vegna vandkvæðum bundnir. En hitt er þó enn meira
mein, hve frábitnir vér erum skipulegri samvinnu. Vér
búum í' hinum strjálu og skuggalegu kotum, eins og nokk-
urskonar haugbúar, og skotrum hornauga hver til annars
álengdar. En í fjarlægðinni sést ekkert glöggt, og sé
loftið óhreint, þá sýnist alt í fjærðinni öðruvísi, og oft
ljótara en það er í raun og veru. Vér sjáum hver annan
í þoku. Það fer fyrir oss eins og piltinum, sem sá ein-
hverja ófreskju i þokunni; en þegar þessi ófreskja nálgað-
ist, þá sá hann, að það var hann bróðir hans. Vér göng-
um sjaklan svo nærri hver öðrum, að vér sjáum, að vér
erum bræður. Reglubundin samtök og samvinnu þekkjum
vér varla. Margir af oss hafa jafnvel óbeit og ímugust
á öllu skipulagi, því þeim sýnist, að það hefti og takmarki
um of einstaklingsfrelsið. Og svo förum vér hver sína
götu og segjum með karlinum: „Sjálfummér trúi ég best,
maður“. Hæflleika höfum vér mikla og góða, máske eins
og þær þjóðir, er hafa þá besta, en þeir liggja dreifðir og
koma ekki að notum. Þó einn og einn geri heljarátök til
að velta einhverju bjarginu úr götunni, þá orkar hann því
ekki einn, og enginn vill taka á með honum, verða hon-
um samtaka, Menn standa bara álengdar og horfa á til-
raunirnar með dálítilli forvitni, eða máske tortryggni. Ef
nú bjargið þokast, þá slá menn á lærið og segja eins og
Tuddi: „Nei, sko bannað tröllið“. En ef bjargið hreyfist
ekkert, þá glotta menn í kampinn, labba í burtu og segja
með spekingssvip eins og Andrés gamli Sveinsson: „Ja,
þetta sagði ég þér, en þú vildir ekki trúa“. Og í hvort-
tveggju tilfellinu liggur bjargið kyrt í götunni. Seinna
gefur annar sig fram til að velta bjarginu burtu, og ver
til þoss öllum kröftum sínum, en alt fer á sömu leið. Og
„svona gengur það öld eftir öld“ og altaf er bjargið í göt-
unni, og þar situr það rótlaust, þar til vér allir verðum