Samvinnan - 01.04.1968, Síða 23

kvæmd laganna frá 1964 um
skólabókasöfnin. Hvort mundi
svo ekki eitthvað bogið við
sinnuleysi hinna menningar-
lega stoltu íslendinga, þegar
forustumenn þeirra láta eins
og þeir hafi ekki hugmynd um
það, sem gerist í bókasafns-
málum þeirra þjóða, sem við
höfum mest og víðtækast sam-
band við í menningarmálum,
og hér er þannig ástatt, að um
eflingu og notkun bókasafna
erum við ótvírætt í flokki
hinna Vanþróuðu þjóða? Ef til
vill gæti það orðið okkur
bjargráð í þessum efnum að
sækja um styrk sem menning-
arlega vanþróuð þjóð til að
koma upp og starfrækja skóla-
bókasöfn og efla þau almenn-
ingsbókasöfn, sem fyrir eru?
Er þetta ekki sæmilega hagræn
og að sama skapi skemmtileg
hugmynd?!!
III
Því miður hefur mér ekki
gefizt tækifæri til að fylgjast
persónulega með daglegri notk-
un bókasafna í skólum erlend-
is og handleiðslu kennara við
þá notkun, en aftur á móti hef
ég séð kvikmyndir, sem skýra
hvernig þetta fer fram, og mér
hefur nokkrum sinnum gefizt
færi á að ræða þessi mál við
ýmsa erlenda bókaverði og
skólamenn. Þá hef ég líka lesið
sitthvað um þetta, og mun ég
nú í stórum dráttum freista
að lýsa starfsháttum skóla-
bókasafna í barna- og ung-
lingaskólum og sýna fram á,
hvert er hlutverk þeirra í
fræðslustarfinu og hvers
árangurs má þar vænta — ekki
aðeins við skólanámið, heldur
og eftir að því lýkur.
Þar sem almenningsbókasöfn
eru lengst á veg komin, fer
fram eins konar undirbúning-
ur undir skólastarfið og notk-
un skólabókasafns, þegar börn-
in eru orðin um það bil fjög-
urra ára. í hinu almenna
bókasafnl þorpsins eða bæj-
arins er ekki aðeins lesstofa
handa börnum, sem lært hafa
að lesa, heldur líka herbergi,
sem sérstaklega er ætlað börn-
um innan skólaaldurs. Þar
hanga á veggjum teikningar og
og litaðar myndir úr barnasög-
um og ævintýrum og úr heimi
dýralífsins og yfirleitt náttúru
landsins. Þarna eru börnunum
sagðar sögur og ævintýri, og
þau fá að skoða myndskreytt-
ar bækur og læra að með-
höndla þær með virðingu og
varygð. Á langborði er pappír
og litablýantar, og börnin eru
hvött til að rissa sitthvað, sem
þeim kemur til hugar. Gæzlu-
maðurinn, sem er einn af
bókavörðum safnsins og oft-
ast kona, svarar spurningum
barnanna og stillir svo til, að
þau ræði sín á milli það, sem
þau hafa séð og heyrt — og
ennfremur teikningar sínar og
þær hugmyndir og ályktanir,
sem þær eiga til rót sína að
rekja, og svo kemur þá bóka-
vörðurinn til sögunnar, ef ein-
hverju er skotið undir hans
úrskurð. Og þó að barnalega
sé rætt, spurt og teiknað, eykst
börnunum að nokkru þekk-
ing, sjóndeildarhringurinn
víkkar og börnin hafa lært að
umgangast hvert annað í
starfi og skemmtan á kurteis-
an og ærslalausan hátt.
Svo kemur að því, að skól-
inn tekur við börnunum, og þá
hefst hið fyrirskipaða nám í
hinum nauðsynlegu frumgrein-
um, en þó að ef til vill hafi
ekki öll börn í skólahverfinu
átt kost á að njóta þess, sem
frá var sagt hér næst á undan,
er reynt að haga því, sem fram
fer í skólastofunni, þannig, að
það stingi ekki í fyrstu tilfinn-
anlega í stúf við hinar skemmti-
legu stundir í ævintýra- og
sagnaherbergi almennings-
bókasafnsins. Þrátt fyrir lestr-
ar-, skriftar- og reiknings-
kennslu eru lesnar fyrir börnin
sögur og ævintýri, þau eru lát-
in læra smákvæði og syngja
þau, og þau fá að teikna og
mála hugmyndir sínar með lit-
um, og ennfremur eru þau lát-
in segja frá ýmsu, sem þeim
þykir tíðindum sæta í þeirra
heimi og einnig því sem þau
muna úr lesefninu, og spurn-
ingar og svör fara á milli þeirra
og kennarans. Þá eru þeim
sýndar myndir úr dýralífi ná-
grennisins og úr hinu daglega
lífi. Þessi fyrsti hluti námsins
er því svipaður því, sem gerast
mun hjá góðum kennara í
mörgum skólum hér á landi.
En þegar fram í sækir, kem-
ur bókasafnið við sögu og þeim
mun meir sem fleiri líða árin.
Byrjað er á því að láta börnin
lesa góðar og skemmtilegar
barnabækur, frásagnir úr sögu
þjóðar sinnar, ágrip af sög-
um merkra manna, sniðin
handa börnum, léttar lýsingar
á náttúru lands síns, frásagn-
ir af dýrum og lífsháttum
þeirra, og ávallt er rætt um
það, sem lesið er, og það tengt
þeirri námsgrein, sem það
heyrir undir. Brátt eru tvö
börn eða fleiri látin lesa sömu
bók og síðan ræða um efni
hennar að viðstöddum kenn-
ara, sem ýtir undir að sem
gleggst komi í ljós, hverju
barnið hefur einkum tekið eft-
Skólaœskan notar mjög lestrarsal Borgarbókasafns Reykjavíkur, þegar
semja þarf ritgeröir eða leysa önnur verkefni, sem krefjast notkunar
bóka.
Úr dönsku skólabókasafni.
23