Andvari - 01.06.1963, Blaðsíða 36

34
SIGURÐUR SIGURMUNDSSON
ANDVARl
ekki hafði Þorvarður málatilbúnað eftir
Odd bróður sinn.“
Næsti kafli nr. 189 hefst svo á lýsingu
á Þverárbardaga, mjög stuttaralegri og
ófullkominni, gagnstætt öðrum orustu-
lýsingum Sturlu. Handritið hefur líka án
efa skemmzt mikið, því að víða vantar orð
og setningar inn í textann. A milli þess-
ara kafla er eyða yfir þriggja ára tímabil,
þar sem mun hafa glatazt úr handritinu.
Með nokkurn veginn öruggri vissu má þó
ráða í það, hvað í eyðunni hafi staðið.
Frásögninni lýkur með því, að málatil-
búnaður Þorvarðar Þórarinssonar eftir
Odd bróður hans hafi dregizt á lang-
inn. Það liggur því beint í hlutarins eðli,
að getið hefur verið um, hvenær hann
hófst og með hverjum hætti.
Um það hefur Sturla mátt gerla vita,
því hann og Þorvarður voru samherjar
löngum og samstarfsmenn á langri ævi.
Ekki getur á því neinn vafi leikið, að á
milli Þorvarðar og mágkonu hans, Randa-
línar á Valþjófsstað, hefur farið fram við-
ræða um málið, og þaðan hefur hann
fengið þau eggjunarorð, sem dugðu til
þess að hann hófst handa um málatil-
búnað, þótt gegn sínum bandamönnum
væri. Síðan hefur sennilega verið sagt
eitthvað frá Þorgilsi skarða og samskipt-
um þeirra Þorvarðar, hans og Sturlu, þótt
þar hafi verið farið fljótt yfir til þess að
forðast að endurtaka efni Þorgilssögu
meira en nauðsynlegt var. Síðast mun
hafa verið lýst upphafi Þverárbardaga.
Síðustu 10 kaflar íslendingasögu eða
frá 191—200 eru slitróttir að efni. Því
hafa sumir fræðimcnn álitið, að hér væri
ekki um verk Sturlu Þórðarsonar að ræða.
En aðrir hafa hins vegar hneigzt að því,
að þessir kaflar hafi verið ófullgerðir
punktar frá Sturlu hendi, en höfundur
Sturlungu eða seinni tíma rnenn aukið
þar ýmsu inn í. Hvort réttara cr skiptir
ekki höfuðmáli hér, en fremur verður þó
að hallast að hinu síðara. Eftir er þá að
ræða um einn kafla sögunnar, kafla nr.
190. Hann hefst þar sem lýkur frásögn-
inni af Þverárbardaga. Fjallar hann um
fyrirburðasöguna, drauma Jóreiðar í
Miðjumdal. Unt kafla þennan hafa
fræðimenn lítt rætt eða ritað, hafa vart
leitt hugann að merkingu hans, eða
vegna hvers hann er í Sturlungu kominn.
Fleiri hafa þó hallazt að því, að hann
muni ekki hafa verið í frumriti Islend-
ingasögu Sturlu Þórðarsonar heldur sé
kominn þangað af öðrum ástæðum. Barði
Guðmundsson gekk meira að segja svo
langt að telja hann draumarugl hinnar
ungu meyjar, er væri sem slíku ekkert
mark á takandi. En sú skoðun fær með
engu móti staðizt, til þess er cfni hinna
svo nefndu drauma allt of sérstætt og ný-
stárlegt. Ekki er, svo kunnugt sé, vitað
að reynt hafi verið að skýra, vegna hvers
þessi merkilegi kafli hefur verið settur
inn í Sturlungu. Hér skal nú reynt að
kryfja það mál til mergjar.
Það má næstum telja öruggt að Sturla
Þórðarson hafi ekki ritað áðurnefndan
kafla. Þar kemur ýmislegt fram, sem
vitnar gegn því að svo hafi verið. Torvelt
mun að fullyrða, hver höfundur hans sé,
en öll bönd berast þó að safnanda Sturl-
ungu. Vera má, að eitthvert sannleikskorn
leynist bak við alla þessa rniklu drauma-
sögu. En það skiptir hér litlu máli. Sagan
er auðsjáanlega notuð hér til þess að koma
á framfæri í dularbúningi lýsingu á mönn-
um og atburðum, sem höfundurinn sjálfur
lifði með og hafði spurnir af. Ennfremur
má líta svo á, að þarna komi fram leyni-
leg gagnrýni á þá sögutúlkun, sem hinar
nýrituðu sögur fólu í sér og ríkt hefur
fram undir okkar daga. Kaflinn virðist
fram kominn til þess að lyfta þeim tveim-
ur mönnum þessara tíma, sem harðast
hafa orðið úti í dómi sögunnar, þeim Þor-
varði Þórarinssyni og Gissuri Þorvalds-