Andvari - 01.06.1963, Blaðsíða 43

GUÐMUNDUR BÖÐVARSSON:
Barnafoss í Hvítá og nágrenni hans
Flestir þeir er leið eiga um innhérað
Borgarfjarðar munu reyna að haga svo
ferðum sínum að þeir geti komið að
Barnafossi og numið þar staðar litla stund.
Ber það helzt til að staðurinn er mörgum
kunnur af afspurn sakir sérkennileika
síns og fegurðar. Þykir því hlýða þeim
er hér hafa ekki áður lagt leiðir sinar, að
sleppa ekki tækifæri ef hýðst, til að sann-
prófa þann orðstír, er staðurinn hefur
getið sér. Ekki munu þeir verða fyrir
vonbrigðum. En þess er rétt að geta, að
þeir, er þarna hafa oftast komið og þekkja
þennan stað bezt, þeir munu unna hon-
um mest.
Aðrennsli Hvítár í Borgarfirði, þá hún
kemur til þess staðar, er í henni verður
Barnafoss, er af hinni vötnum prýddu og
gagnauðugu Arnarvatnsheiði, ásamt því
er Langjökull skilar henni í Geitá og fleiri
ám í umhverfi Húsafells. Upptök sín á
hún í landi Kalmanstungu, nær jöklum,
þar er heitir Torfabæli. Þegar neðar dreg-
ur fær hún föng sín víða að. Þó er það
svo, að þegar á þessum stað er hún orðin
mikið fljót og þó enn meira er hún yfir-
gefur þá grennd er þarna liggur að henni.
Veldur því sá hinn mikli vatnsflaumur
er þarna fellur til hennar á stóru svæði
undan Hallmundarhrauni.
Að Hvítá hjá Barnafossi liggja landar-
eignir kirkjustaðarins Gilsbakka að norð-
an og Hraunsáss að sunnan. Að norðan-
verðu er það Hallmundarhraun, sem
þarna þrengir að ánni, en að sunnan-
verðu hinn bratti skógivaxni ás er jörðin
Hraunsás dregur nafn sitt af. Af ási þeim
er eitt hið bezta og fegursta útsýni er
Borgarfjörður hefur upp á að bjóða. Ligg-
ur þá meginhluti hins víðlenda héraðs
opinn fyrir sjónum til vesturáttar og allt
vestur um Mýrar og Snæfellsnes, en til
austurs hinn svipmikli byggðarendi hér-
aðsins, þar sem hátignir meðal fjalla, svo
sem Eiríksjökull og Langjökull, loka fyr-
ir frekari sýn inn á heiðar og öræfi.
Sé staðið á Hraunsásnum og horft sér
nær, þá liggur fyrir fótum manns til
austurs og norðurs, handan ár, sá hluti
Hallmundarhrauns, er heyrir byggðinni
og Gráhraun er nefnt. Má manni þá ljóst
vera hve óvenju breiðan dalbotn hér er
um að ræða, sem hraunið hefur á sínum
tíma flætt yfir, fyllt upp og jafnað. Býður
manni í grun að þar hafi forðum verið
fagurt land. Hef ég að vísu engum getum
heyrt að því leitt hversu gróðurfari hafi
verið háttað á landi hér í þann tíma er
cldvörp Langjökuls spúðu glóandi efju
sinni yfir þennan breiða dal, en ef draga
skal ályktun af gróðurfari þess umhverfis,
er að hrauninu liggur, sem og því að
Húsafellsskógur stendur þarna í næstu
nálægð á miklu eldra hrauni, þá getur
maður ekki varizt þeirri hugmynd að
þarna hafi verið land viði vaxið, þar scm
hægstreymar kvíslar og smá vötn hafi
gert sitt til þess svipmóts, er óskhyggjunni
þykir við hæfi.
Ég vil geta þess hér til gamans, að einu