Andvari - 01.05.1967, Blaðsíða 40

38
NIGEL BALCHIN
ANDVARI
vel íþróttum búinn og mikill bardaga-
maður, en eftir þeim frásögnum, sem vér
höfum, óvenju ljótur, með andlit ösku-
grátt, munnljótur með framstæðar tennur.
Skráð er, að hann hafi verið „löngum vel
stilltur", orðtæki, sem oft kemur fyrir í
fslendingasögum og þýðir líklega, að hann
hafi haft töluverða sjálfstjórn. En allt
sem vér sjáum Skarpheðin gera, bendir
til þess, að hann hafi verið hvassyrtur og
uppstökkur og haft „óheyrilega gaman
af illdeilum", eins og sagt er um aðra
fræga persónu. Ef Njáll telst ímynd hins
hógværa stjórnvitrings, þá er Skarpheð-
inn ímynd ungrar, norrænnar hetju og
bardagamanns eins og slíkir gerðust um
hans daga. Yngri bræður hans voru
Grímur og Helgi, og þótt vér vitum, að
þeir hafi verið hraustir menn og harð-
gerðir og miklir bardagamenn, koma þeir
venjulega fram sem uppfylling í mynd
Skarpheðins.
Auk sona Njáls átti hann tengdason,
Kára að nafni, glæsimenni, fallegan og
aðlaðandi. Kári var sé eini, sem komst
lífs af, þegar Njáll var að lokum drepinn
ásamt fjölskyldu sinni, og síðasti hluti
sögunnar fjallar um hefnd hans. Fjöl-
skylda Njáls virðist hafa verið mjög sam-
heldin, og eftir að synir hans kvonguðust,
bjuggu þeir hjá honum áfram ásamt
skylduliði sínu, og var slíkt óvenjulegt.
Vér höfum minni kunnleika í ein-
stökum atriðum og minni lýsingu á óvin-
um Njáls, en að minnsta kosti einn,
Þráinn Sigfússon, skiptir miklu máli, því
að það var dauði hans, sem átti drjúgan
þátt í lokaþætti harmleiksins. Idann var
einn af sjö bræðrum, sem allir voru miklir
vígamenn og frændur kempunnar miklu,
Gunnars á Hlíðarenda. Þráinn virðist
hafa verið heldur hrokafullur maður,
montinn og mikið gefinn fyrir að sýnast,
en hugrakkur og oft mildur. Hann átti
son, Idöskuld að nafni, og eftir að Þráinn
féll fyrir Njálssonum, tók Njáll Höskuld
hinn unga til fósturs heim til sín og sýndi
í því þá göfugmennsku, sem var ein-
kenni hans, flækti með því enn frekar
bönd blóðhefndarinnar og gerði lesandann
fullkomlega ruglaðan í að greina á milli
Idöskuldar sonar hans og Höskuldar fóst-
ursonar hans.
En meðal óvina Njáls og fjölskyldu
hans ber Flosa langhæst. Hann kemur
tiltölulega seint til sögunnar, þegar hann
tekur við hefndarskyldunni fyrir hönd
frændkonu sinnar, en þaðan í frá er hann
meginafl og foringi þess flokks, sem undir-
býr og drýgir óbótaverkið. Mynd Flosa
er einstaklega skýr og sannfærandi. Idann
var rnikill höfðingi og mikils virtur sem
hugrakkur, dugandi og hraustur maður.
Hann tók málið að sér ófús, þar sem hon-
um var fullljóst, að hann átti ekki annars
kost. Svo fremi stolt hans sé ekki sært með
móðgunum, virðist hann alltaf hógvær,
gáfaður maður og gagnheiðarlegur, sem
skildi til fulls, að hann þjónaði röngum
málstað og kunni því ekki vel. Það hefði
verið auðvelt að gera Flosa illmenni í
sögunni, en söguhöfundurinn talar alls
staðar um Flosa með mestu virðingu, þó
að samúð hans sé vissulega einkum með
Njáli og skylduliði hans. Flosi er afbragðs-
maður, sem kringumstæðurnar neyða út
í ægilegan glæp, og í því ljósi er hann
sannarleg harmsögupersóna.
AÐDRAGANDI GLÆPSINS
íslendingar voru auðvitað ekki aðeins
miklir sægarpar, heldur og miklir víkingar,
og sjóræningar. Við og við fóru ein-
staklingar eða hópar manna í ferðalög til
Skotlands eða Orkneyja eða jafnvel til
Noregs og dvöldust þar nokkra mánuði
að ránum annaðhvort á eigin spýtur eða
í þjónustu einhverra voldugra höfðingja.
Það var í slíkri ferð, sem synir Njáls,
Helgi og Grímur, hittu fyrst Kára, sem