Andvari - 01.05.1967, Blaðsíða 97

ANDVARI
BRÉF TIL BÆNDA OG NEYTENDA
95
og aukinnar framleiðslu búvöru til sölu.
Greinilegt er, að hin nýju jarðræktar-
lög gera enn sem fyrr ráð fyrir einhliða
útþenslu ræktunarinnar, meiri nýrækt og
stærri túnum. Þetta er röng allsherjar
stefna, eins og nú er komið högum, og
það er fjarri öllum sanni, að hún geti
leitt til þess, að hægt verði að fella niðui
greiðslur útflutningsuppbóta á útfluttar
búsafurðir — eða að þær falli niður af
sjálfu sér. Með mikið aukinni nýræktun
og sömu ræktunartökum, sem undanfarið,
leiðir þessi stefna til hins gagnstæða, það
er aukinnar og dýrari framleiðslu, auk-
inna útflutningsuppbóta eða ef þær
bregðast, lakari afkomu bænda.
Það er sennilega djarft af mér að ráð-
ast gegn villukenningunni: Meiri ræktun
og stærri bú. Ráðast gegn henni eins og
hún er framsett, að yfirgnæfandi miklum
hluta villa, en að litlu leyti rétt, og því
rétta ruglað saman við hið ranga svo
mjög, að í framkvæmdinni leiðir til auk-
inna erfiðleika en ekki til lausnar á nein-
um vanda.
IX
Mjög mikið hefir verið ræktað hér á
landi tvo síðustu áratugina, túnin færð
út í miklum mæli. Sú ræktunarhviða var
nauðsynleg. Bændur hafa hamazt við,
og ríkissjóður hefir stutt þar vel upp
undir. Hundruðum milljóna króna hefir
verið varið til nýræktar af fé alþjóðar og
þó miklu mestu af fé bændanna sjálfra.
En á sama tíma hefir ótrúlega litlu fé
verið varið til tilrauna í jarðrækt og rann-
sókna á þeim mikla vanda hvernig eigi
að rækta nýtt land. Þetta hefir orðið
háskalegt, þar eð í hlut hafa átt bændur
og kynslóð með litla reynslu og þekkingu
á sviði ræktunarmála. Árangurinn hefir
því orðið, yfirleitt séð, léleg ræktun og
rneiri að vöxtum en gæðum. Ræktun,
sem hefir orðið og er bændunum dýr í
búskap og þung í skauti, þeir hafa orðið
að moka tilbúnum áburði á túnin, svo að
óhóf er, samanborið við eftirtekju, og nota
fóðurbæti meira en skyldi sökum lélegrar
töðu, sem á lélegum túnum spratt. Við
þessar búskaparástæður hefir svo orðið að
miða verðlag á búvörum. Þannig hefir það
orðið hærra en hollt er, alþjóð til óþurft-
ar, og bændunum sjálfum eigi síður en
öðrum, og án þess að þeir beri rneira úr
býtum en sanngjarnt er.
Heildarástandið er nú þannig, að
ræktað land þjóðarinnar — túnin —- er
orðið nægilega stórt og framleiðslan nægi-
lega mikil. Það er meira en vafasamur
vinningur, að því að auka þetta tvennt
hröðum skrefum og með sama hætti og
gert hefir verið undanfarið. Hér ber að
stinga við fótum og söðla um til betri
hátta. Hætta að gala um meiri ræktun
án raunsæis, án þess að gera sér grein
fyrir, hvers nú þarf mest með. Slíkt er
villukenning, sama hvort hún kemur frá
Bændahöllinni eða Arnarhváli eða jafn-
vel í lagaformi frá hinum háu sölum
Alþingis. Þetta eru sannindi, sem gilda
eins og nú er ástatt, og fyrirsjáanlegt að
verður um skeið, þótt vonandi komi aftur
þeir tímar, að réttmæt nauðsyn reynist
að auka ræktun og framleiðslu til mikilla
muna. En það gildir um búskapinn eins
og raunar allar framleiðslugreinir, að
ekki tjóar að gana alltaf áfram sömu götu,
án þess að líta til hægri eða vinstri, ný við-
horf skapast, og það, sem um stund þótti
hið mesta keppikefli, getur orðið óráð,
og önnur markmið betri og raunhæfari
komið í þess stað.
Það, er nú blasir við sem hið mikla
verkefni og nauðsyn bændanna, og um
leið þjóðarinnar, er að bæta þá ræktun
sem fyrirfinnst í landinu. Jafnvel víða
einnig að standa vörð um þá ræktun sem
er, að hún falli ekki íl órækt og glatist
þjóðinni. Þegar svo standa sakir, má ljóst