Andvari

Árgangur

Andvari - 01.05.1967, Blaðsíða 67

Andvari - 01.05.1967, Blaðsíða 67
MARTIN A. HANSEN: Herman Melville og ,Moby-Dick' Hvalveiðiskáldsagan „Moby-Dick“ kom út 18. október 1851 á Englandi og mánuði síðar í Ameríku. Herman Melville var sjálfur Ameríkumaður, og það voru land- ar hans, sem fögnuðu bókinni bezt. Eng- lendingar voru fúlir í skapi, Melville hafði sneitt að þeim í skáldsögunni, kannski fannst fremstu siglingaþjóð heimsins súrt í broti, er hún komst að því, að ameríski hvalveiðiflotinn væri tíu sinnum stærri en sá brezki, í annan stað voru Englend- ingar vanir öðru berjaskyri, einkum frá Marryat skipstjóra, sem var látinn fyrir aðeins tveimur árum og var hreint ekki svo slakur. Hins vegar mátti kenna nokkurs þjóðar- stolts hjá sumum amerískum bókagagn- rýnendum, er þeir gátu um bókina. Menn höfðu vitað lítið um hin 700 skip og 1900 Kana, sem þjóðin átti á slóðum hvalanna, en nú hafði verið skrifað mikicT söguljóð í óbundnu máli um þessa erfiðu sjó- mennsku á höfum úti. Melville hlaut nokkurt hrós, en einnig hnjóðsyrði fyrir frásagnarhátt sinn, fáeinar hnútur voru honum sendar. En verst var, að bókin seldist ekki. Brátt gleymdist hún, nokkrum áratugum síðar var hún að fullu horfin úr vitund bókmenntafræðinga. Rithöfundar- ferli Melvilles var lokið, mesta skáldrit Ameríku veitti höfundi sínum banasár. 'Herman Melville var 32 ára gamall þegar hann skrifaði „Moby-Dick“, hann var fæddur 1819 í New York. Rúmlega tvítugur fór hann til sjós, var háseti, hval- veiðimaður og farmaður í fimm eða sex ár. Síðan gerðist hann landkrabbi og skrifaði fimm bækur á fimm árum. Hann hlaut nokkra frægð. Sjötta bókin var bezt, en gekk af honum dauðum, það var „Moby- Dick“. Hann reyndi á nýjan leik, en ár- angurinn sýnu verri. Síðan þagnaði Mel- ville. Hann barðist fyrir tilverunni með ýmsum hætti, hafði jafnan kynnst óreiðu allskonar, tilviljunum og áhyggjum. í mörg ár var hann lágtsettur tollari í New York. Það var einmitt á þeim árum, er mannflutningar frá Norðurlöndum færð- ust í aukana. Maður verður að setja sér fyrir sjónir, að Herman Melville, hið mikla gleymda skáld, hafi staðið á bólverkinu og virt fyrir sér, að sumu leyti rannsak- andi, að sumu leyti viðutan, mannamorið á bryggjunni, Karela, Tavastmenn, menn frá Austurbotnum, Nýlandsmenn, sjö bræður Kivis, Alandsbúa, Norðlendinga, Dalakarla, Uppsvía, Gotlendinga, fátækl- inga frá Værend, þungbúna menn frá ströndum Hálogalands, Naumdæli, Jú- víkinga Duuns, Þrændi, Dæli, Fjarða- menn, Hallendinga, Skánarbúa, Sjálend- inga, Fjónbúa, og endalausar fylkingar Sædalamanna Maríu Bregendahls, Jóta, og með vissu hefur hann þekkt þessar manngerðir betur en þær hann, hann hafði kynnzt þeim á hvalveiðibátum og i verzlunarflotanum, hann þekkti þá og for- feður þeirra af afspurn og lestri, virðist hafa talið sig sifjabundinn þessu fólki, kannski ekki að ætterni, heldur af samúð. Síðar erfði Melville svo mikið fé, að hann gat lifað rentumaður í smáum stíl. Það 5
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.