Andvari - 01.05.1967, Blaðsíða 95

ANDVARI
BRÉF TIL BÆNDA OG NEYTENDA
93
hugað er hann hvergi nærri greinagóður
og engan veginn rökréttur. Eg vil telja,
að heppilegra væri og betra til yfirlits,
bæði fyrir framleiðendur og neytendur,
að miða útflutningsuppbætur á mjólkur-
vörur einhliða og einfaldlega viS innvegið
mjólkurmagn, sem bændur senda til
mjólkurbúanna. Þetta mætti hugsa sér
þannig, að greiddar væru útflutningsupp-
bætur á útfluttar mjólkurvörur allt að því
magni, að útflutningurinn nemi 10—15%
af innvegnu mjólkurmagni til búanna. En
færi útflutningurinn fram úr því yrSu
bændur sjálfir — mjólkurbú þeirra —
að bera þann halla, sem af því stafaði.
Til þess aS jafna sveiflur þær, sem verða
á framleiðslunni, mætti miða hinar árlegu
uppbætur við 10—15% af meðalmjólkur-
magni síðustu þriggja ára.
Slíkt fyrirkomulag myndi sennilega
ekki íþyngja ríkissjóði verulega frá því,
sem nú er, en það er ekki aðalatriði í mín-
um augum, hitt er meira um vert, aS
þetta yrði hreinn reikningur og um leið
nokkurt aðhald fyrir bændur að atbuga
sinn gang við framleiðsluna, og sem sagt
öllum gott til yfirlits.
HiS sama mætti gilda við framleiðslu
og útflutning kindakjöts. Þetta fyrir-
komulag væri að öllu leyti rökréttara
heldur en núverandi viðmiðun við bún-
aðarframleiðsluna alla. Sá útreikningur
er allflókinn og getur stundum verið vafa-
samur, eða að minnsta kosti gefið ástæðu
til efasemda og gagnrýni.
VII
Ég býst fastlega við, aS æðimörgum
þyki þessi lestur minn hafa verið nokkuð
einhliða og jafnvel hljómað sem vörn
fyrir bændur á kostnað neytenda og segi
bæði í hljóði og við sjálfa sig hin gömlu
eyfirzku orð: „Einhvers staðar er það nú
vitlaust sarnt". Og þá er hin stóra spurn-
ing: Er ekki verð á búsafurðum til neyzlu
óþarflega hátt, er ekki hægt með bætt-
um framleiSsluaðferðum og aukinni hag-
ræðingu íl landbúnaði að lækka tilkostn-
aðinn og verð varanna til neytenda, öll-
um til hags? Má um þetta vitna aftur
til hagfræðiorðanna, er hljóða þannig:
„FramleiðslukostnaSur landbúnaðarins í
heild er allt of hár“. ■— Mér kemur ekki
til hugar að mótmæla þessari fullyrðingu.
Fyrst og fremst sökum þess, að hún getur
víst gilt um flesta framleiðslu hér á landi
og á ekkert við um landbúnaðinn frem-
ur en margt annað. En ég vara við því
að halda, að sannleiksgildi þessara um-
mæla, og sú staSreynd, að ég mótmæli
þeim ekki, sé sönnun þess, að hægt sé,
og jafnvel auðvelt, aS betrumbæta ís-
lenzkan landbúnað svo, að af því spretti
lægra verð þeirra matvæla, sem landbún-
aðurinn framleiðir. ÞaS er óraunhæf
bjartsýni og beinlínis fjarstæða að gera
ráð fyrir lækkandi verSi á matvælum yfir-
leitt, sama hvort litið er til framleiðslu-
hátta og þróunar hér á landi eða í lönd-
um þeim, sem vér höfum mest saman
við að sælda. Yfirleitt verður að gera ráð
fyrir hækkandi vöruverði. Þannig er hið
almenna ástand og horfur og ekki hvað
sízt þegar um matvæli er að ræða.
Það raskar ekki heildarástandi og horf-
um þótt hið gagnstæða geti átt sér stað
í vissum tilvikum og um einstaka vöru.
Þannig er hægt að miðla málum og víkja
til verðlagi til hagsbóta. Auðvelt er t. d.
að laga smjörverðiS hér á landi og jafna
„smjörfjalliS" viS jörðu, blátt áfram meS
því að stórlækka verS á smjöri og hækka
verð á smjörlíki tilsvarandi.1) Að kunn-
áttuleiðum er einnig hægt að lækka verS-
1) Eftir að þetta var skrifað hefir smjör-
verðið verið stórlækkað og jafnframt er hætt
að greiða niður verð á smjörlíki. Fé það sem
sparast við að hætta þeim niðurgreiðslum, er
hinsvegar varið til að greiða útflutningsupp-
bætur á skreið.