Andvari - 01.01.2002, Síða 77

andvari
EINAR OLGEIRSSON
75
flokkur hans og miðstjórn stóðu frammi fyrir því að taka afstöðu til
málefnagrundvallar, sem hafði að geyma öll áherslumál flokksins í
viðræðunum. Það segir sína sögu um viðhorfin í Alþýðuflokknum, að
þrátt fyrir þetta var stjórnarþátttakan einungis samþykkt með eins
atkvæðis mun í miðstjórn hans, og sjálfur formaðurinn sat hjá við
atkvæðagreiðsluna. Það var framganga Ólafs Thors, sem réð úrslitum
um, að nýsköpunarstjórnin komst á laggirnar, en Einar Olgeirsson var
an efa besti samverkamaður hans í því efni. Um það vitna eftirfarandi
0rð, sem Ólafur lét falla um hlut Einars og sósíalista, í bréfi til Thors
bróður síns: „Var framkoma þeirra í þessum samningum mínum frá
uPphafi til enda hin ákjósanlegasta, og get ég sérstaklega lofað og
Prísað Einar Olgeirsson fyrir lipurð hans og hugkvæmni í öllum samn-
'ngatilraununum, frá því í vor og til söguloka“.l4) Því má við þetta
bæta, að sá trúnaður og vinátta, sem þarna myndaðist með Einari og
Olafi, entist meðan báðir lifðu, þótt margt ætti eftir að bera í milli á
úörðustu árum kalda stríðsins. Ráðherrar Sósíalistaflokksins í nýsköp-
unarstjórninni urðu þeir Áki Jakobsson og Brynjólfur Bjarnason. Áki
hafði stjórnunarreynslu sem bæjarstjóri á Siglufirði á árunum
1938-1942 og varð nú atvinnumálaráðherra, en Brynjólfur fór með
menntamálin, sem þá var lítið ráðuneyti. Sjálfur leit Brynjólfur svo á
hlutverk sitt, að hann væri fyrst og fremst pólitískur fulltrúi Sósíalista-
flokksins í stjórninni. Hann sóttist ekki eftir ráðherradómi, en tók
starfið að sér fyrir þrábeiðni Einars. Einboðið hefði mátt virðast, að
Einar yrði ráðheiTa, en hann kvaðst ekki hafa haft áhuga á því, hvorki
Pá né síðar. Einar tók hins vegar sæti í Nýbyggingarráði, sem stjórnin
se«i á fót til að skipuleggja og halda utan um þá atvinnuuppbyggingu,
s°m átti að vera meginviðfangsefni hennar. Að sögn Einars bauð
Olafur Thors honum formennsku í ráðinu, en þegar til kastanna kom
hafi hann ekki getað fengið því framgengt innan Sjálfstæðisflokksins.
Samkvæmt stjórnarsáttmálanum voru 300 millj. kr. af erlendum
jrinistæðum þjóðarinnar lagðar inn á sérstakan reikning, sem Nýbygg-
mgarráð hafði til ráðstöfunar. Ráðið lagði megináherslu á endurnýjun
lskiskipaflotans. Það samdi um smíði 32 togara í Englandi. Einar
‘agði til, að þeir yrðu knúðir dísilvélum. Niðurstaðan varð þó sú, að
allir togararnir utan tveir urðu með olíukyntum gufuvélum. Tregða
togaraútgerðarmanna til breytinga olli mestu um, að sú varð niður-
ftaðan. Tillaga Einars sannaði þó réttmæti sitt, þegar ákveðið var, að
Peir tíu togarar til viðbótar, sem næsta ríkisstjórn réðst í að kaupa,