Andvari - 01.01.2002, Page 78

76
SIGURÐUR RAGNARSSON
ANDVARI
skyldu allir búnir dísilvélum. Þegar á hólminn kom, vildu stærstu tog-
arafélögin, sem fyrir voru, aðeins taka mjög takmarkaðan þátt í end-
urnýjun flotans, þótt góð kjör væru í boði. Því fór svo, að flest nýju
skipin komust í félagslega eigu. Þannig var stofnuð bæjarútgerð í
Reykjavík og víðar, en annars staðar hlutafélög í meirihlutaeigu bæjar-
félaga, eins og á Akureyri. I Hafnarfirði var bæjarútgerð fyrir. Nýsköp-
unarstjórnin lét einnig smíða tugi fiskibáta innanlands og 140 fiskibáta
erlendis. Þannig tvöfaldaðist fiskiskipaflotinn, þótt útgerð gömlu skip-
anna væri hætt. Afköst síldariðnaðarins voru stóraukin með byggingu
nýrra síldarverksmiðja á Siglufirði og Skagaströnd. Sú fjárfesting skil-
aði þó ekki eins miklum ávinningi og vonir stóðu til vegna duttlunga
síldarinnar á næstu árum. Einnig voru reist mörg ný fiskiðjuver, en
framleiðsla á freðfiski var ört vaxandi útflutningsgrein á þessum árum.
Þá var flutningaskipaflotinn endurnýjaður og stóraukinn, jafnframt því
sem stuðlað var að uppbyggingu almenns iðnaðar og vélvæðingu í
landbúnaði.
Einari Olgeirssyni var starfið í Nýbyggingarráði einkar hugleikið,
og þar naut hann sín með ágætum. Skal hér tekið undir það mat Sverris
Kristjánssonar, að aldrei hafi „byltingarmaðurinn“ og „niðurrifsmað-
urinn“ verið sælli en þá. Sverri farast m. a. svo orð: „Ég hef grun um
það, að Einar Olgeirsson hafi aldrei unað betur ævi sinni en meðan
hann starfaði í Nýbyggingarráði. I Einari býr mikil skapandi þrá,
löngun til að byggja upp, reisa nýtt þar sem áður var tómtin ein. En
lífið haslaði honum oftast völl áróðursmannsins og niðurrifsmannsins,
mannsins, sem stöðugt varð að sækja á og deila á“.16)
En nýsköpunarstjórnin markaði einnig spor á öðrum sviðum. Hún
stóð við gefin fyrirheit um setningu nýrrar og fullkominnar trygginga-
löggjafar og lét lögfesta ný fræðslulög, sem voru það framsækin, að
síðari tíma ríkisstjórnir höfðu ekki einu sinni tekið þau í gagnið að
fullu, þegar ný lög leystu þau af hólmi rúmum aldarfjórðungi síðar. Sú
löggjöf var þó ekki verk nýsköpunarstjórnarinnar einnar, heldur höfðu
fyrri ríkisstjórnir einnig unnið að málinu.
Islendingar hafa ávallt búið við það að verða að flytja hlutfallslega
meira út af framleiðslu sinni en aðrar þjóðir. Þar eð nýsköpunarstjórnin
stefndi að því að stórauka afköst og framleiðni útflutningsatvinnuveg-
anna, hlutu markaðsmálin að vera ofarlega á blaði. Miðaði stefna
stjórnarinnar á því sviði annars vegar að því að treysta stöðu lands-
manna á gömlum mörkuðum í Vestur-Evrópu, þegar þeir opnuðust