Andvari - 01.01.2002, Síða 138

136
ÁRMANN JAKOBSSON
ANDVARI
augljóslega ekki þess háttar kommúnisti en hann hefur skýrar efasemdir um
allt siðferði, um eignarréttinn og um gervallt hið borgaralega samfélag. Hann
trúir ekki á skilgreiningar samfélagsins á lauslæti og ekki heldur á skilgrein-
ingar þess á glæpum: „í okkar samfélagi er ekki til nema einn glæpur veru-
lega hættulegur ... og það er að vera ofanúr sveit. Þessvegna munu allar
borgir heimsins hrynja“ (215). Jafnvel þó að feimna löggan hafi verið stór-
tækur þjófur var hann ekki nógu stórtækur. Hann gleymdi að komast á þing
og verða miljónungur. Samt er hann betur settur en smáþjófar. Eins og org-
anistinn orðar það:
Refsilöggjöf er sett til að vernda glæpamenn en lúskra hinum sem eru of einfaldir til að
skilja þjóðfélagið. En þó að starf vinar okkar jaðri í eðli sínu við barnslegustu glæpi
einsog innbrotsþjófnað, er sú bót í máli að aðferð hans liggur ekki leingra en svo frá al-
mennri verslunarstarfsemi, að það eru áhöld um hvort ekki væri móðgun við ýmsa okk-
ar betri menn að dæma hann. (217)
Organistinn hefur ekki meira álit á refsilöggjöfinni og réttarkerfinu en hjóna-
bandinu eða eignarréttinum. Það skyldi engan undra að Atómstöðin hafi
aldrei verið í miklu dálæti hjá borgaralega sinnuðum Islendingum, ekki einu
sinni eftir að höfundur hennar fékk Nóbelsverðlaun og komst í hóp hinna
virðulegustu borgara.22
Organistinn er nefnilega vægðarlaus andstæðingur kapítalísks þjóðfélags
sem er í hans augum glæpafélag. Þó að hann sé kyrrsetumaður og með snert
af taóisma er hann fyrst og fremst ágengur samfélagsgagnrýnandi. Ekki þarf
að fara í neinar grafgötur um hvorum megin hann telst ef horft er á heiminn
frá sjónarhorni kalda stríðsins. Þó á hann í raun ekki heirna í neinum herbúð-
um því að bylting hans ristir dýpra en svo að henni verði hrint í framkvæmd
af nokkru stjórnvaldi.
5. Siðferðið er hœttulegt
Organistinn er að ýmsu leyti mun róttækari en flestir sem kölluðu sig komm-
únista á öldinni sem leið. Um margt er hann nálægari ýmsum baráttumönn-
um frá árdögum kommúnismans, áður en hann varð að rauðum fasisma. Þó
að gagnrýni organistans á glæpafélag hinna auðugu sé hvöss er gagnrýni
hans á siðferðið kannski enn róttækari. Um það segir hann:
Siðferði er ekki til í hlutunum ... Og það er ekki til neitt siðgæði, aðeins mismunandi hag-
kvæmar venjur. Hjá einum þjóðflokki er það glæpur sem hjá öðrum er dygð; glæpur eins
tíma er dygð annars; jafnvel glæpur einnar stéttar innan sama þjóðfélags á sama tíma er
dygð annarrar. Dobúar á Dobúey hafa aðeins eitt siðgæðislögmál og það er að hatast (119)