Andvari - 01.01.2002, Page 154

152
JÓN VIÐAR JÓNSSON
ANDVARl
kveðjast.12 Þegar upp er staðið vegur tómhyggjutal hans lítt hjá því að það er
hann sem sýnir í verki þann kærleika sem, með orðum postulans, leitar ekki
sín eigins.
Eitt af því sem skilur á milli hinna tveggja „heima“, sem mynda andstæða
póla í lífi Uglu, er að í húsi organistans er eins og tíminn sé varla til. Þar „ger-
ist“ fátt annað en það að hið skrautlega lið gengur út og inn og organistinn
ræðir lífið og tilveruna. Afleiðingin er sú að „heimi“ organistans er mjög
vandlýst á leiksviði þar sem langar rökræður fram og aftur geta aldrei orðið
ýkja spennandi. Allt öðru máli gegnir um hús Búa Arlands sem er í beinum
tengslum við það sem Snæfríður Islandssól kallaði „vettváng dagsins". Ekki
er nóg með að örlög þjóðarinnar ráðist þar í reykmettuðum bakherbergjum,
þar birtist „ástmögur þjóðarinnar“ einnig á miðilsfundum og vill láta flytja
bein sín heim. Eftir að frúin er farin til Ameríku og Uglu er falin umsjá húss-
ins, fer allt á hvolf á meðan húsbóndinn skreppur til útlanda, húsið fyllist af
gestum barnanna sem hefja villt samkvæmislíf uns Guðný verður bamshaf-
andi af völdum harðgifts útlendings sem vill að sjálfsögðu ekkert með hana
hafa. Ugla, sem er nú orðin trúnaðarmaður Guðnýjar, er svo barnaleg að
halda að faðir hennar muni líða slíkt, en þegar hann kemst á snoðir um þung-
unina fer hann með dóttur sína beint í fóstureyðingu. Er það atriði, þegar
Guðný kemur heim eftir aðgerðina og leitar skjóls hjá Uglu, eitt hið átakan-
legasta í verkinu og viðurstyggð aðgerðarinnar dregin fram á svo nakinn hátt
að naumast mun falla í kramið hjá talsmönnum frjálsra fóstureyðinga. Sjálf
ætlar Ugla vitaskuld að eiga sitt bam; það er að vísu ekki til nein vöggustofa
í Reykjavík, enda slík fyrirtæki ekki á forgangslista hjá ráðandi öflum í land-
inu. En hún á athvarf hjá pabba og mömmu norður í landi, í sveitinni góðu
sem er að líða undir lok.
í ólíkum afdrifum þessara tveggja þungana kristallast andstæður verksins:
lífstrú og kjarkur sveitastúlkunnar annars vegar, hins vegar sálardauði og sið-
ferðisuppgjöf borgarastéttarinnar. Hver veit nema hægt væri að semja áhrifa-
mikið leikrit upp úr Atómstöðinni með örlög þessara tveggja lífa í sjónar-
miðju og lyfta hinni ógæfusömu borgarastúlku í forgrunn ásamt sveitastúlk-
unni sem játast lífinu, áhættum þess og möguleikum. Enginn þeirra leik-
gerðasmiða, sem átt hafa við Atómstöðina, hefur þó hætt á neitt slíkt.
Leikgerðirnar
Ef við byrjum á elstu leikgerðinni, Norðanstúlkunni, þá er leið hennar í einu
og öllu raunsæisleg. Leikurinn er samsettur af tuttugu atriðum (þau eru nefnd
„myndir“ þó að fljótt á litið sé lítið myndrænt við þau) sem er hvert um sig
staðsett kirfilega í tíma og rúmi. Nokkuð er þó um að skipt sé um stað innan