Andvari - 01.01.2002, Page 156

154
JÓN VIÐAR JÓNSSON
ANDVARI
dómarnir eru flestir kurteislegir, en æði hrifningarlausir; það er helst að þeir
Halldór Þorsteinsson og Sigurður A. Magnússon teygi ofurlítið fram klæm-
ar.ls
í leikgerð Bríetar Héðinsdóttur er farin allt önnur leið en í Norðanstúlk-
unni.16 Bríet kýs sögumannsleiðina, þ. e. hún lætur Uglu ganga fram á svið-
ið sem sögumann og fleyga leikinn með upprifjunum og hugleiðingum sjálfr-
ar sín sem eru að sjálfsögðu teknar upp úr texta bókarinnar. Þetta leikbragð
liggur óneitanlega beint við út frá fyrstu persónu-formi skáldsögunnar, þó að
hin almenna hætta við það sé sú að sögumaðurinn verði of ágengur og inn-
kontur hans einhæfar. Kosturinn hér er hins vegar sá að aðferðin brýtur upp
raunsæisformið, áhorfandinn fær að sjá söguna með augum Uglu og skynjar
hana sjálfa sem þungamiðju verksins. Jafnframt nær hún að korna til skila
ýmsu sem raunsæisform og textatrúnaður Norðanstúlkunnar tók fyrir, t. d.
það hversu snemma Ugla tekur að dragast að Búa Arland. Þá getur Bríet leyft
hinum pólitíska veruleika að taka á sig sýnilega mynd með hjálp stuttra at-
riða; ólíkt höfundum Norðanstúlkunnar sýnir hún t. d. bæði mótmælin við
„landssölunni“ og fer með okkur á sellufund með Uglu.
Bríet er yfirleitt miklu óragari við styttingar en höfundar Norðanstúlkunn-
ar. Beinaflutningurinn er að vísu enn nteð, en sá þáttur hans virðist þó svo
snubbóttur að spurning er hvað hann er að gera þarna annað en undirbúa
pípuhattajarðarförina sem er á sínum stað. Briljantín og Benjamín eru kynnt-
ir til sögu í alllöngu atriði, en síðari atriði þeirra að mestu undan felld, t. d.
langt samtal um Ola fígúru, beinamál o.fl. þeim tengt. Það fær inni í Norð-
anstúlkunni (1. mynd 3. þáttar) en er tæpast til annars en halda beinaflutn-
ingnum inni og leyfa organistanum að ræða málin. Eins skautar Bríet létti-
lega yfir dvöl Uglu í Eystradal, foreldrar hennar, bændur og prestur sjást
hvergi og er aðeins haldið eftir samtali hennar og barnsföðurins. Að öðru
leyti fær Ugla að segja frá því, sem fyrir hefur borið, í beinni ræðu.
Því miður sá ég ekki þessa sýningu en Olafur Jónsson skrifaði um hana
leikdóm sem staðfestir í flestu þá mynd sem fæst af því að lesa handritið. Að
sögn Olafs, sem skrifaði um gestaleik L.A. í Þjóðleikhúsinu, hafði farið heil-
mikið orðspor af sýningunni og „sýndi sig í fullsetnu leikhúsinu í gærkvöld
að vonir manna brugðust ekki, leiknum var þar fagnandi tekið“.17 Þó að 01-
afur telji sig geta bent á ýmsa smærri annmarka segir hann lítils um þá vert
miðað við það sem mestu skipti; að leikgerð og sviðsetning feli í sér vísvit-
aða túlkun á efni sögunnar: „Og sú túlkun er jafnharðan samkvæm frásagn-
arforminu á sögunni og tekur til allra meginatriða efnisins án þess að skirr-
ast eða skelfast til dæmis pólitíkina í henni og án þess að leggja óþarflega
upp úr til dæmis taóspeki í organistanum“. Hnykkir Ólafur á þessu mati í
lokaorðum dómsins þar sem hann segir leikgerð og sýningu takast að því
marki „að frásagnarefnið grípur mann með sér upp á nýtt og þar sem best læt-