Andvari - 01.01.1879, Side 26

<22
Brjef frá Norvegi.
inni sama sem að leggja toll þann, sem því nemur,
á hverja hræðu, sem fer frá íslandi til Skotlands,
eða frá Skotlandi til íslands, og það get jeg fyrir
mitt leyti ekki fellt mig við.
|>að er dáfallegt hjer í Moss, þó það sje ekki
stór bær; hann er þó hjer um bil helmingi stærri
en Reykjavík; bæjarbúar 6000. Hann stendur við
Víkina austanverða, eins og þú veizt, hálfri annari
þingmannaleið sunnar en höfuðborgin Kristjanía. —
Landið hjer umhverfis er nálega alþakið skógi, enda
er sögunarmylna geysistór norðantil í bænum hjá
dálitlum fossi, sem knýr hana áfram með vatnshjóli.
Lítið eitt fyrir neðan sögunarmylnuna er kornmylna,
feykimikið hús sexloptað, með 12 kvörnum, sem mala
360 tunnur á sólarhringnum. Aðalaflið, sem knýr
kornmylnu þessa áfram, er vatnsafl, og þvi veitt að
vjelinni gegn um tvær vatnsrennur, er niðri í jörð
liggja, úr uppmúraðri tjörn á kletti skammt frá; en
gríðarstór járndæla dregur vatnið upp í tjörn þessa
úr annari, sem neðar liggur. Hinar áminnztu
vatnsrennur er talið að hafi 90 hesta afl, hvor um
sig; en auk þeirra er í húsinu sjálfu gufuvjel með
60 hesta afli, sem brúkuð er til hjálpar, þegar þurð
verður á vatninu. — þ>að er hægra viðfangs, að hafa
hjól í vatnsmylnum heldur en spjaldakarl, sem við
köllum svo, enda kvað það vera orðið almennara nú
hjá Norðmönnum. Mjer er sagt, að alstaðar þar,
sem þeir halda spjaldakarlinum, þá leiði þeir vatnið
að honum gegn um langar rennur neðan jarðar og
láti þær hallast mjög mikið, til þess að þrýstingar-
aflið verði sem mest. Á hjólið þarf ekkert þrýst-
ingarafl; það er vatnsþunginn einn, sem vinnur
þar fyrir mannshöndina. það hefir nefnilega mönd-
ul sinn lárjettan við jörðina og er þannig til búið, að
á jaðri þess eru stokkar allt í kring, sem vatnið