Menntamál - 01.12.1937, Blaðsíða 81

MENNTAMÁL
239
skólanum veitt réttindi samkv. lögum um héraðsskóla. Er i
ráði að auka við húsakynni skólans mjög bráðlega. Hér fer á
eftir kafli úr bréfi skólastjórans, Aðalsteins Eiríkssonar, er lýs-
ir fyrirætlunum hans i sambandi við bygginguna, verklegt nám
nemenda o. fl. Bréfið er stílað til Nýbýlastjórnar sem rökstuðn-
ingur með styrkbeiðni:
Á næsta vetri (þ. e. 1937) er áformað að koma verklegu
námi hér við skólann í fastara horf. Meðal annars er ætlazl til,
að nemendur læri að steypa steina og hlaða úr þeim. Ég hefi
hugsað mér, að svo mikil áherzla yrði lögð á þessa grein verk-
legs náms hér, að nemendur, smátt og smátt, byggðu upp skóla
sinn. Við uppsetningu húsanna yrði fagmaður að stjórna verk-
inu. Á þennan hátt ættu ungu mennirnir að fá nokkra þekk-
ingu og reynslu, sem ætti að geta komið að haldi í lífsbaráttu
þeirra, t. d. að |)eir yrðu færari en ella að byggja sér nýbýli,
sem mest upp á eigin spýtur.
Mestu vandamál hins nýja landnáms munu vera, hvernig hægt
sé að byggja svo ódýrt, að sú hjálp, sem nýbýlalögin veita,
verði að gagni, og siglt verði framhjá skuldasöfnun, sem land-
búnaður okkar getur ekki borið. Mér virðist helzta leiðin í þessu
vandamáli sé sú, að einstaklingarnir, sem allra flestir, byggi
hús sín sjálfir, eins og einstaklingar eldri kynslóðarinnar byggðu
sjálfir sina torfbæi. Auðveldasta leiðin til þess að það geti orð-
ið, er að allar byggingar verði gerðar úr steyptum steinum.
Steinarnir eru steyptir að vetrinum, en hlaðið úr þeim vor og
haust. Nýbýlingurinn yrði tvö til þrjú ár að koma sér upp nauð-
synlegustu húsum, og yrði auðvitað að leggja hart að sér.
Ég tel, að hér sé verkefni fyrir héraðsskólann, ekki aðeins
sem hvatningarstarf, heldur sem bcin framkvæmd í verklegu
námi, samfara sterkri vakningu, sem er jafnvel. nauðsynlegust
af öllu, til að lyfta ])vi átaki, sem hið nýja landnám krefst..
Ég vil beina því hér með til háttvirtrar Nýbýlastjórnar, hvort
ekki væri rétt að taka þessi mál til ákveðinnar meðferðar í hér-
aðs- og bændaskólum landsins, með verklegri kennslu, sem yrði
beint að húsagerð á þann hátt, er áður er lýst. Verkefni yrðu
í fyrstu í sambandi við skólana sjálfa, endurbætur og nýjar
byggingar eftir því, sem með þyrfti i hverjum stað. En sem
aðalverkefni yrði hverjum skóla falið að sjá um byggingu, og
að einhverju leyti ræktun, eins nýbýlis, sem framkvæmt yrði
eingöngu með vinnu nemenda, undir stjórn kennara — fagmanns.
Þetta aðalverkefni, bygging og ræktun eins býlis, yrði leyst á
tveim til fjórum árum, eftir fjölda nemenda hvers skóla og ýms-