Menntamál - 01.08.1967, Síða 44
138
MENNTAMÁL
að þau hafi tapað málinu, en hættan á því er þeim mun
meiri sem barnið er yngra, þegar það tapar heyrn, og því
meira sem heyrnartapið er. En heyrnin getur dofnað og tap-
azt á öllum aldri og heyrnartapið verið mismunandi mikið.
Hér á eftir verður leitazt við að lýsa stuttlega lieyrnarmæl-
ingum, hver áhrif mismunandi heyrnartap hefir á mál barna
og hvers einkum þarf að gæta við kennslu barna með heyrn-
ardeyfu á lágu stigi.
Heyrnin er mæld með sérstökum heyrnarmæli (audio-
meter), sem gefur frá sér hreina (þ. e. yfirtónalausa) tóna
með mismunandi sveiflutíðni og hægt er að veikja eða
magna eftir þörfum. Normal heyrn var fundin með því að
mæla fjölda fólks á bezta aldri og láta það segja til um, hve-
nær tónarnir urðu svo veikir, að eyrað rétt aðeins greindi
þá. Á takmörkum þess, sem eyrað hættir að heyra tóninn,
er dregin lína á línuriti (audiogram) og merkt með O. (1.
mynd).
Tölurnar neðan við línuritið sýna sveiflutíðni hinna ýmsu
tóna, sem mældir eru, en lóðréttu tölurnar sýna, hve mikið
þarf að magna hvern tón til að hann heyrist, en það er mælt
í sérstökum hljóðstyrkseiningum, svokölluðum decibelum.
Eyra, sem heyrir alla tónana, þó magnari heyrnarmælisins
sé stilltur á O, er talið hafa normal heyrn, og verður línu-
ritið þá eins og sýnt er á 1. mynd. En þurfi að magna tón-
ana meira, sýnir það, að eyrað hefur ekki fulla heyrn. Þurfi
t. d. að magna tónana um 40 decibel, sýnir það 40 db. heyrn-
artap, sbr. 2. mynd.
En málið er sjaldnast svo einfalt, að allir tónar heyrist
jafnvel eða jafn illa, þegar um heyrnardeyfu er að ræða. En
því jafnara sem heyrnartapið er því árangursríkara er að
nota heyrnartæki, og verður vikið nánar að því síðar. Heyrn-
artapið getur verið með ýmsu móti, en algengast er þó, að
það sé minna á tónum með lága en háa sveiflutíðni, og skal
nú vikið að því, hver áhrif það hefur á skiljanleika (intel-
ligibility) málsins.