Menntamál - 01.08.1967, Blaðsíða 54
148
MENNTAMÁL
Þegar rætt er um nýjungar í málakennslu á þessum tím-
um tæknilegra framfara, kemur mörgum fyrst í hug notkun
nýrra kennslutækja. Mikil bylting hefur orðið á því sviði
á undanförnum árum, og er vissulega nauðsynlegt að fylgj-
ast með þeirri þróun. Hitt er þó ekki síður aðkallandi að
fylgjast með nýjum kennsluaðferðum, sem nú eru að vaxa
upp af grundvelli nútíma málvísinda. Hér á eftir verður lít-
illega vikið að nokkrum atriðum, sem það efni varða.
Aðferðum við kennslu tungumála má skipta í þrjá aðal-
flokka, sem nefna mætti orðbeyginga- og þýðingaaðferðina,
beinu aðferðina og málvísindalegu aðferðina.
Orðbeyginga- og þýðmgaaðferðin er í rauninni úrkynjun
þeirra aðferða, sem notaðar voru með góðum árangri við
latínukennslu á miðöldum. Urkynjun þessi náði hámarki í
lok 19. aldar, er tal- og lestrariðkanir höfðu gersamlega ver-
ið lagðar niður, en utanbókarnám orðbeyginga og málfræði-
leg sundurhlutan og orðabókarþýðing valinna texta orðin
einráð. Þessi aðferð er enn allmiklu ráðandi í málakennslu
víða um heim, þar á meðal hérlendis, þótt aukinn áhugi og
skilningur á samskiptagildi tungumála hafi fyrir löngu gert
galla hennar augljósa. Nemendur, sem árum saman hafa
lagt stund á tungumál eftir þessari aðferð, eru oft alls ófær-
ir um að nota það í verki. Orsakir þess eru auðskildar. Hæfni
til að þýða texta er hér látin jafngilda getu til að lesa, skrifa
og tala mál og skilja það talað, en þetta fernt er þó ólíkt
hvað öðru og krefst sérþjálfunar, hvert um sig. Textaþýð-
ingar hafa að vísu sitt gildi, en geta þó ekki komið í stað lif-
andi málsiðkunar; þekking á málfræðikerfum er nauðsynleg
málvísindamönnum, en jafngildir ekki alhliða hæfni til að
nota mál.
Að því hlaut að draga, að hin úrkynjaða orðbeyginga- og
þýðingaaðferð kallaði fram andstæðu sína, kennsluaðferð,
sem stefndi að því að kenna tungumál án hjálpar þýðinga og
málfræðigreiningar. Aðferð þessi, sem oftast er nefnd beina
aðferðin einu nafni, greinist í rauninni í mörg afbrigði,