Menntamál - 01.08.1967, Blaðsíða 62

156
MENNTAMÁL
til þess að vera talin þjóðíélag, hvað þá mannfélagið allt.
Ég vil biðja ykkur að hafa hugfastar jressar mjög svo laus-
legu skýrgreiningar samfélags, þjóðfélags og mannfélags, til
að lýsa skilning okkar á efninu.
Nú hef ég gert nokkra grein fyrir vali þýðingarorðsins,
samfélagsfræði. En hvað er þá samfélags/raði? Samfélags-
fræði er sú fræðigrein, sem fæst við athugun mannlegs sam-
félags. Þessi skýring er almenn og ónákvæm. Hún hefur
auk þess yfir sér blæ hins augljósa, og þess vegna finnst ykk-
ur hún eflaust ekki færa ykkur langan veg. Án þess að
gleyrna því, að stuttar, almennar skýrgreiningar eru gagn-
legar sem bráðabirgðalýsing viðfangsefnis, skulum við því
reyna að dýpka skilninginn. Við getum sagt, að samfélags-
fræði sé sú fræðigrein, sem fæst við athugun allra þeirra
fyrirbæra, stofnana, hópa, valds- og styrkleikahlutfalla, sam-
skipta og hátternis, sem skapast vegna þess, að menn lifa í
samfélagi. Skylt er að geta þess, að samfélagsfræði er vísinda-
leg fræðigrein og stefnir sem slík að kerfisbundinni og ná-
kvæmri rannsókn mannlegs samfélags.
)
Nú, þegar ég hef gert viðfangsefninu nokkur sk.il, vaknar
spurningin: Eiga þessi fræði nokkurt erindi í skóla? Er
rétt að sinna samfélagsfræði í skólum? Þeirri spurningu
svara ég játandi. En skylt er mér að gefa nokkra skýringu
á hinu jákvæða svari.
Hvers vegna tel ég rétt að kynna samfélagsfræði í skóla?
Fyrst og fremst vegna þess, að ég álít hverjum einstaklingi
nauðsynlegt að skilja samfélagið, þ. á. m. þjóðfélag sitt,
hreyfingar samfélagsins, uppátæki og duttlunga, stöðu ein-
staklingsins í samfélagi, gagnkvæm áhrif einstaklings og
samfélags, og enn mætti lengi telja. Ég álít meira að segja,
að álitlegur hluti alvarlegra samfélagsvandamála á okkar
tímum stafi fyrst og fremst af takmörkuðum samfélagsskiln-
ingi okkar, og tel ég mig geta nefnt þar til dæmis jafnólík
fyrirbæri og styrjaldir, afltrotahneigð unglinga og slæman