Menntamál - 01.02.1972, Page 22

tileinkað sér helztu grundvallaratriði greinar-
innar með víðtækri verklegri kennslu, en nefnd-
in leggur ríka áherzlu á, að verkleg kennsla verði
aukin og að allir skólar verði þannig úr garði
gerðir, að allir nemendur geti tekið þátt í æfing-
um. í þriðja lagi er bent á nauðsyn þess að halda
umfangsmikil námskeið fyrir kennara, enda
munu margir kennarar þurfa að fást við þessa
kennslu, sem ekki hafa áður kennt eðlisfræði
og hafa sumir sáralítið lært í þeirri grein. Til
þess að ná þessum markmiðum gerði nefndin
ítarlega framkvæmda- og kostnaðaráætlun til
fimm ára. Þar er gert ráð fyrir, að samið verði
nýtt námsefni, það reynt og endurskoðað, skólar
búnir tækjum og námskeið haldin, og er talið
að það muni kosta um 10 mannár, þ. e. a. s.
vinnu eins manns í 10 ár, að framkvæma þetta.
Ekki er vafi á því, að hin skipulegu vinnubrögð
um framkvæmdir og kostnað, sem nefndin við-
hafði, hafa stuðlað mjög að framgangi þessa
máls, þar sem hið opinbera hefur átt auðvelt
með að gera sér grein fyrir, hvað það var að
samþykkja, enda hefur þetta mál alltaf haft með-
byr stjórnvalda. Til þessa hefur fjárliags- og
tímaáætlunin staðizt nokkuð vel. Eina breyting-
in á fjárliagshliðinni hefur verið í tengslum við
námskeiðahald, en sá liður hefur orðið mun víð-
tækari en gert var ráð fyrir í upphafi.
En h'tum nokkru nánar á framkvæmd áætlun-
arinnar. Sumarið 1968 var ákveðið að hrinda
áætlun nefndarinnar í framkvæmd, og var ég
ráðinn til að hafa umsjón með verkinu. Fyrsta
verkefnið var að leggja drög að námsskrá, er
styðjast mætti við í samningu nýs námsefnis.
Þeir sem unnu þetta verk voru Guðmundur Arn-
laugsson, rektor, en hann var manna kunnugast-
ur eðlisfræðikennslu og aðstæðum til hennar
fram að þessu; Sveinbjörn Björnsson og Þórir
Ólafsson, en þeirra verkefni var að tryggja sem
eðlilegust tengsl við nefndarálitið, auk þess sem
fyrirhugað var að Þórir tæki rnikinn þátt í samn-
ingu hins nýja námsefnis; Ólafur Guðmundsson,
kennari, en hann hafði kynnt sér ýmsar nýjung-
ar í eðlisfræðikennslu erlendis og þegar gert ýms-
ar tilraunir um breytt form; Örnólfur Thor-
lacius, menntaskólakennari, en hann vann þá að
MENNTAMÁL
16
endurskoðun á líffræðikennslu, og séð varð fyrir,
að tengsl þessara greina yrðu veruleg; og loks
var greinarhöfundur sjötti rnaður í nefndinni.
Öllum skólastjórum voru send þessi námsskrár-
drög í nóvember 1969, og auk þess var þeirn
dreift á kennaranámskeiðum sumarið 1970.
Helztu atriði draganna fara hér á eftir.
Námsefni 11 og 12 ára nemenda eru stuttar
einingar, 16—40 síður liver, og fjallar hver ein-
ing um afmarkaðan þátt eða hugtak úr eðlis-
og efnafræði. Kverin eru sniðin sem vinnubæk-
ur fyrir nemendur, og lögð er áherzla á, að hvert
liugtak sé lært af reynslu með eigin athugun
eða vinnu lítils hóps nemenda. í fyrstu er gert
ráð íyrir, að kennarar geti valið milli 8 eininga,
en flestir munu komast yfir 5—6 einingar á þess-
urn tveimur árum. Einingarnar bera eftirfarandi
heiti: Mælingar, Staða og lireyfing, Efnafasar I,
Efnafasar II, Ljósið, Rafmagn, Varminn og Sól-
kerfið. í efnisvali er ekki reynt að spanna ákveð-
inn þekkingarforða, lieldur er fremur höfð hlið-
sjón af áhugaverðum þáttum, þar sem auðvelt
er að koma við þroskandi verklegum viðfangs-
efnum. Þegar þetta er skrifað, er búið að gefa
út sex íyrstu einingarnar, og tvær þær síðustu
eru í tilraunakennslu.
Næsti þáttur námsefnisins tekur til þriggja
fyrstu ára gagnfræðastigsins, og verður námið hér
samfellt, en námsefnið á að gefa grunnan þver-
skurð af eðlis- og efnafræðinni. Þótt texti sé veru-
lega aukinn frá fyrsta stigi, er hann þó fyrst og
fremst liugsaður sem leiðbeiningar eða handbók
við verklegar æfingar og önnur verkefni, sem
mynda eiga kjarna námsins. Mestu máli var talið
skipta, að nemandinn tileinki sér liagkvæm
vinnubrögð, geti greint frá niðurstöðum sínum
á skýran og einfaldan hátt, venjist einföldum
mælitækjum og kynnist takmörkum þeirra. Ef
vel er á málum haldið við textasamningu, fer
ekki hjá því, að mörg meginatriði eðlis- og efna-
fræðinnar síist inn um leið.
Það var álit þeirra, sem um drögin fjölluðu,
að mjög erfitt væri að tína til lista yfir þekk-
ingaratriði, sem gæfu lykilinn að lífshamingj-
unni; það sem er nauðsynlegt að vita í dag getur
verið orðið fánýtt á morgun, og víst er, að sam-