Menntamál - 01.02.1972, Síða 53

samið þótt einstaklingspróf sé fyrir liendi, og er
þá tilgangurinn sá að iá hentugra og ódýrara
tæki en áður. Bæði prófin má svo leggja fyrir
samtímis eða svo til. Fylgnistuðull segir til um,
að live miklu leyti prófin gera lrið sama, m. ö. o.
segir til um gildi prófsins. Þegar áreiðanleiki er
reiknaður út, er það stöðugleiki mælingar, sem
um er spurt: mælt er tvisvar með sama mælitæki.
Þegar spurt er um gildi, er spurt, hve satt mæl-
ingin segir — hve trúlega hún svarar því, sem
við spyrjum um.
Vandinn við að finna viðmiðunargildi prófs
er aðallega fólginn í því að finna viðmiðun,
sem marka má. Ef nýtt hópgreindarpróf reynist
hafa háa fylgni við einstaklingspróf, sem fyrir
lrendi er, þá sannar það einungis ágæti hópprófs-
ins, Jiafi gildi einstaklingsprófsins verið sannað
áður. Oft er erfitt að finna, livort próf hefur
forsagnargildi. Þegar krafizt er ákveðinnar lág-
markseinkunnar til framhaldsnáms eða til að fá
starfsleyfi, felst í því trú á forsagnargildi prófs-
ins. Oft eru slík mörk ólrjákvæmilega sett rneira
eða minna út i bláinn eða byggð á ltefð. Til að
finna forsagnargildi þyrfti að leggja prófið fyrir
og bíða síðan, unz náminu er lokið eða starfs-
reynsla fengin. Tiltölulega einfalt er að reikna
út fylgni milli forprófsins (þess, sem leitað er
forsagnargiklis fyrir) og gengis í nárni, sem oftast
liggur fyrir í tölum að einhverjum tíma liðnum.
Sama próf getur haft mjög mismikið forsagnar-
gildi eftir því, hverju er spáð. Það getur t. d.
haft háa fylgni við gengi í einni nántsgrein ári
seinna, miðlungi háa við gengi í annarri og enga
fylgni við þá þriðju. Þegar gildi er þannig gefið
upp sem fylgnistuðull, verður alltaf að láta
fylgja nákvæmar upplýsingar um hópinn, sem
útreikningarnir byggjast á, um tímalengd milli
mælinganna og um viðmiðunina sjálfa, hvort sem
hún er próf eða eitthvað annað.
Erfiðast er, þegar reynt er að spá um gengi í
starfi. Þá líða oft mörg ár, unz starfsreynsla er
fengin, og mjög getur verið erfitt að meta ein-
staklingana í starfi. Ef aðgangur að læknadeild
er takmarkaður, þurfa inntökuskilyrði helzt að
vinza úr þá menn, sem verða beztir læknar. En
bæði sökum þess, að það þarf að bíða lengi eftir
því, að viðkomandi ljúki prófi og liafi öðlazt
starfsreynslu, og eins vegna hins, að erfitt er að
leggja gæðamat á störfin, eru meiri líkur á, að
lokapróf úr læknadeild yrði haft til viðmiðunar.
Þegar viðmiðunin er ekki eins handbær og
prófseinkunnir, heldur þarf að meta fólk á vett-
vangi, má sá, sem það gerir, ekki vita um frammi-
stöðu jress á ]jví prófi eða hverri þeirri mælingu
annarri, sem á að gildismeta. Ekki getur hjá því
farið að vitneskja um fyrri frammistöðu liafi ein-
hver áhrif á mat hans, hve hlutlægur, senr hann
reynir að vera.
Starfs- eða námsleiðbeinendum er einkum
nauðsynlegt að hafa í höndum upplýsingar um
gildi hinna helztu prófa, er skjólstæðingar þeirra
hafa lokið, svo og þeirra sérprófa, er þeir sjálfir
kunna að leggja fyrir. Oft er hentugt að skýra
rnálin fyrir sér og öðrum með því að búa til
líkindatöflu. Þá er atlmgað hvernig Jjeim, er
ákveðnum prófum hafa lokið, hefur farnazt síðar,
og tafla gerð, sem sýnir Jjennan samanburð. Hóp-
urinn, sem líkindataflan er byggð á, Jrarf að vera
nokkuð stór. Af töflunni getur viðkomandi séð
hve margir Jreirra, sem á undanförnum árurn
hafa staðið sig svipað og hann, hafa náð ein-
hverju tilteknu marki. Dæmi: Unglingur, sem
hefur lokið unglingaprófi með einkunninni 6,7
í bóklegum greinum, er að reyna að gera upp
við sig, hvaða námsbraut hann á að velja í 3.
bekk. Af líkindatöflu, byggðri á reynslu fvrri
ára, getur hann séð, að af Jjeim, sem fóru í al-
mennan 3. bekk með unglingaprófseinkunnina
6.5—7.0 í bóklegum greinum, náðu 90% prófi
upp í 4. bekk; af Jreim, sem fóru í verzlunardeild,
náðu 75% prófi upp í 4. bekk verzlunardeildar;
og af þeim, sem með Jjessa einkunn fóru í lands-
prófsdeild, náðu 30% framhaldseinkunn. (Allar
Jæssar tölur eru hugsmíð.) Samband bóklegra og
verklegra greina við gengi í verknámsdeildum
væri líka sýnt. Viðmiðunin, í Jtessu tilfelli nárns-
gengi í 3. bekk, er oftast flokkuð meira en
„fall“—„ekki fall“, t. d. væri sýnt, hve margir
hlutu einkunn < 4, 4—5, 5—6, 6—7 o. s. frv. af
þeim, sem voru á ákveðnu einkunnabili á ungl-
ingaprófi. Forsagnargildi er auðskildara í Jæssu
formi en fylgnitölu. Leiðbeinandi getur bent á
MENNTAMÁL
47