Skírnir - 01.08.1917, Blaðsíða 16
238
Um drengskap.
[Sklrnir'
þeir eiga. En það er um orðfimina eins og um vopnfimina,
Hvorttveggja verður að engu ef djörfungina, vaskleikann
vantar. Sá sem engan óttast, hann er alstaðar eins og
heimahjásér. Hann nýtur sín alt af. Hugkvæmniner ávöxt-
ur djörfungarinnar, þvi að auga hins djarfa hvarflar ekki.
I ljósi djörfungarinnar heldur hver hlutur sínum svip og
eðli. Þess vegna voru forfeður vorir jafnhitnir hvort sem>
þeir vógust með orðum eða sverðum. Þeir sáu alt af
ljóst hvar höggstaður var fyrir. Og eins og þrjú sýndust
sverðin á lofti í liöndum vígfimra manna, þannig eru oft
mörg hugsanaleiftrin í einu svari. Þegar Börkur digri
segir við Ingjald í Iiergilsey, að hann væri þess maklegur
að hann dræpi liann fyrir hjálpina við Gísla Súrsson,-
svarar Ingjaldur: »Ek hefi vánd klæði, ok hryggir mik
ekki, þó at ek slíti þeim ekki gerr; ok fyrr mun ek láta-
lífit, enn ek gera ekki Gísla þat gott, sem ek má, ok firra
hann vandræðum«. Slík ódauðleg orð mætti lengi telja.
í orðspeki forfeðra vorra og dirfsku er hreinviðris-
andi, sem hressir og göfgar. Þarna voru menn sem ekki
sögðu já og amen við hverri vitleysu sem borin var fyrir
þá. Þarna voru menn sem ekki töldu sér skylt að'
»binda« ávalt »bagga sína sömu hnútum og samferða-
menn«. Þarna voru menn sem þorðu að setja sitt mark
á orð sín og gjörðir og taka sjálfir afleiðingarnar. Þarna
voru menn sem þorðu að segja sannleikann, þó þeir ættu1
á hættu að verða höfði skemri fyrir bragðið. Hver mað-
ur var fyrst og fremst sjálfgervingur, ekki vélasmíði,.
steyptur í neinni ríkissmiðju. Þess vegna lifa orð
þeirra og hugsanir enn. Þess vegna verða þeir aldrei
steyptir upp.
Og ef vér nú lítum á fornbókmentir vorar, ekki frá
efnisins hlið, heldur meðferðarinnar, þá sjáum vér sama
drengskaparmótið, sömu virðinguna fyrir sannleikanum.
Ari fróði, faðir íslenzkrar sagnaritunar, segir í formálan-
um fyrir Islendingabók sinni: »En hvatki es missagt es'
í fræðum þessum, þá es skylt at hafa þat heldr, es sann-
ara reynisk«. Það er eins og þessi gullnu orð hafi veriA