Skírnir - 01.08.1917, Blaðsíða 76

"598 Gu&mnndur Magnúíson sagnaskáld.. [Skirnir
orðinn, þegar sagnaflokkur þessi var allur út kominn, einn
af þektuBtu og meBt lesnu rithöfundum landsins, og er-
lendis höfðu sögurnar einnig vakið eftirtekt. Jafnframt
þessum sagnaflokki komu og út eftir Jón Trausta tvær
aðrar sögur: »Leysingc 1907 og >Borgir* 1911 (2. útg.),
■og þar að auki safn af Smásögum 1909 og 1912.
Þessar sögur, sem hér eru nefndar á undan, mynda
• :6érstakan flokk i ritstörfum Jóns Trausta. Þær eru allar
lýsingar á nútíðarlífinu. Þótt »Halla« fari nokkuð aftur
i tímann, þá er þar þó aðeins lýst þvi, sem borið hefir
fyrir augu höf. sjálfs, því sagan er bygð á endurminn-
jngum frá bernsku hans. En eftir 1911 snýr hann sér
:að sögu landsins á fyrri öldum, og þaðan er tekið efnið i
allar sögur hans, sem síðan hafa birzt.
Framan við 2. útg. af »Borgum<‘) skrifaði eg fyrir
sex árum stutta grein ura skáldsagnagerð Jóns Trausta
Jram til þess tíma, og um æfiatriði hans hefi eg áður
■skrifað, í aprílblað »Oðins« 1907 og í aprilblað hans 1911.
'Tek eg hér upp kafla úr þvi, sem eg hefi áður sagt um
:6ögur hans í greininni framan við >Borgir<:
í þessum sögum rekur hver lýsingin aðra úr íslenzku
þjóðlífi, hver annari trúrri og sannari — úr sveitalífinu,
íúr kaup8taðalifinu, úr viðskiftalifinu, úr safnaðalífinu, úr
)heimili8lífinu. Alstaðar liggur söguefnið opið fyrir Jóni
'Trausta; alstaðar finnur hann fólk, sem vert er að lýsa,
og dregur fram viðburði, sem í meðferð hans verða sögu-
legir. Innan um sögur hans koma og fyrir ljómandi fal-
legar og vel gerðar náttúrulýsingar. Sögulýður Jóns
Trausta er þegar orðinn svo margháttaður, að erfitt er að
fiegja, hverjar mannlýsingar láti honum bezt. Hann fer
inn i kofa fátækustu vesalinganna og opnar hugskot þeirra
fyrir lesendum sínum; og hann fer inn á heimili höfð-
ingjanna og fer þar eins að. í »Höllu< lýsir hann þremur
J) 1. útgáfan kom út á Akureyri, sérprentuð úr „Kíöldvökunum",
.og var mjög gölluð að ýmsu leyti, svo að 2. útgáfa kom út rétt á eftir
Jiér i Reykjavik, á kostnað okkar Arinbj. Sveinbjarnarionar. Þ. G.