Skírnir - 01.08.1917, Page 112

334
Ritfregnir.
[Skimir
um, er hundurinn Offi, sem œtlaðist ekki til neinna launa, er >hann
vann afrekaverk sfn<í. Sumt bendir á, að höf. hafi lesið »Vak Þorgils
gjallanda (í »Djrasögum« 1910) og lært af skáldinu þingeyska. Kaup-
staðárflækingur Offa minnir dálítið á hverfiseril Vals. En að öðru
leyti eru þeir hundar gerólíkir og hreppa því harla ósvipuð örlög.
Þessi smásaga sýnir að mínu vi.i ótviræðlega skáldgáfu höf. Svo
vel lysir hann þar skynjunum og innræti góðs og duglegs huuds.
En það lytir seinni hluta hennar, að höf. hefir blaudað hana full-
mikið ástum og hjúskap og dreifir á þann hátt huga lesenda si-ina
um of.
Höf. er maður hugsandi, tekur vel eftir, hefir gaman af aS
segja sögur, hefir gott lag á að vekja óþreyju lesenda eftir að heyra
meira. En það er rangt gagnvart bókmentum, og ungum höfundum
enginn greiði, að þegja irm galla á frumsmíðum þeirra. Skyldæ
ritdómara er að skilja og skýra, sýna svip og sórkentii höfunda og
rita, benda á kosti og ókosti, en gera það með góðgirni og sann-
leiksást. Höf. gerir oflítið úr skilningi iesenda sinna, treystir
þeim ekki' til að skilja hálfkveðna vísu. Einhver skrifaði um hann,
að hann ritaði alþýðlega. Ef átt hefir verið við þetta, er skáldi'
slíkt lítil sæmd. Seintii kafla sögunnar Bjarna og Guðrúnar
hefði t. d. átt að stytta. Það hefði nægt til skilnings á hugarfari
Guðrúnar í garð Bjarna, að hún fór að hagræða kambi í hári sór
og »var dálitla stund að því«, er hann nálgaðist hana með ástar*
atlotum. Svo gátu lesendur sagt sór sjálfir þær afleiðingar, er það
getur haft, að stúlka verður að gefa varlega undir fótinn, samkvæmt
almennum velsæmisreglum. Það var og óþarfi að láta þessa lítil-
fjörlegu undanfærslu Guðrúnar koma til af því, sem hún hafði heyrt
um ástareðli karlmaiWia. Bæði lífið og vísindaleg sálarfræði sýna,
að römm er einræningstaugin í menskum verum, sem veldur óbeit
vorri á nánum mökum við aðra og einkum kvenfólks, er karlmenn
eiga í hlut. Velsæmisreglan er því ekki nema samþykt þess, er
kvenlegri náttúru er áskapað. Höf. hefði því lagst dýpra, ef hann
hefði látið henni bregða svo við af blindri tilhneiging eðlis SÍns, er
elskandinn nálgaðist hana, sagan um leið geymt djúptækari og
áhrifameiri sannindi, ekki sízt ef Bjarni hefði verið stæltari, sótt
fastara á. Annars fer uppgerðin vanalega af stúlkum, er þær eru
einar með þeim, sem þær unna einlæglega, eins og þarna átti sór
stað. Höf. hefir náð hór i gott söguefni, en orðið lítið úr.
í fyrri hluta seinustu sögunnar (»Ungu hjónin«) sýnist skáld*
gáfan bregðast. Eg þori ekki að fullyrða, að höf. hafi lesið ágæta