Skírnir - 01.01.1919, Síða 48

Skírnir]
Þýðingar
41:
sjáanlegt, að íslands geti nokkurn tíma gætt að nokkrum
mun í stjórnmáium og fjármálum keimsins. Þó að stór-
menni kunni að fæðast meðal okkar, hefir það sýnt sig,
að þau ná kvorki fullum þroska né verða svo kunn, að'
þau hafi áhrif út á við. Og þó að eitthvað í nútíðarbók-
mentum okkar væri hlutgengt meðal heimsbókmentanna,
ef það væri vel þýtt, þá er a. m. k. við þá staðreynd að
etja, að engin bók skrifuð af Islendingi á síðari öldum
hefir vakið neitt, sem kalla má réttu nafni eftirtekt í heimi
bókmentanna.
Eg veit ekki, hvernig aðrir hafa leyst úr þessum
vanda fyrir sig. En eg skal segja, hverju eg hefi reynt
að svara sjálfum mér, þegar eg heíi spurt um, hvað væri
i einu verðmætast í sjálfu sér i nútíðarmenningu okkar,
og það sem mest væri á að græða fyrir útlendar þjóðir
að kynna sér, ef ekki til eftirbreytni, þá a. m. k. til íhug-
unar. Svarið hefir orðið: íslenzk alþýðumentun.
Því lengur sem eg hefi dvalið erlendis, því hærra hefir
hana l)orið í augum mínum í hlutfalli við önnur íslenzk
stórmerki. Þegar eg hefi sagt vinum minum frá henni,
hefi eg séð augu þeirra glampa við tíðindum, sem voru
þeim ný og hugnæm. Eg hefi talað fyrir fjölmennri sam-
komu norrænna stúdenta um alþýðuskáld okkar, sjálf-
mentun þeirra og baráttu við örðug lífskjör, og náð at-
hygli manna svo, að vonlaust hefði verið að gera það á
likan liátt með því að skýra frá bókum og hugsjónum
þjóðskáldanna. Og þegar eg hefi legið andvaka siðustu
árin og hver spurningin rekið aðra: hvers vegna sitja Is-
lendingar í friði, þegar hinar raiklu menningarþjóðir eru
Bærðar holundum? hversvegna er reyrstráinu hlíft þegar
eikurnar eru kvistaðar? er nokkurt eilíft réttlæti í þessu,
er okkur ætlað nokkurt hlutverk enn að vinna, eða er
það alt blind tilviljun? — þá hefi eg gripið þá hugsun
dauðahaldi, að okkur hlyti að vera ætlað að þroska ein-
hverja tegund menningar, sem heiminum væri auðgun
að. Og þá hefi jeg beðið þess, að þjóðin mætti vakna tiÞ
umhugsunar um þetta, rannsaka sjálfa sig, hætta að elta-