Skírnir - 01.12.1920, Blaðsíða 8

230
Jón Jónsson Aðils.
[Skírnir
an sinna ferða, en eigi sem aðrir; hlýddi hann litt á
fyrirlestra háskólakennaranna og sá eigi fram undan sér
próf eða prófkröfur, enda tók hann aldrei embættispróf.
En á bókasöfnum og skjalasöfnum sat hann öllum stund-
um og kynnti sér þar heimildir til sögu íslands. Eru þær
heimildir rniklar í Kaupmannahöfn, í safni Árna Magnús-
sonar og bókhlöðu konungs. Einkum var Jón þó þaulsæt-
inn í ríkisskjalasafni Dana, sem mjög hefir að geyma
skjöl, sem varða sögu íslands á síðari öldum, bæði
embættisbækur og skjöl og annað þvílíkt. Skyldi og eigi
langt um líða, áður en frá hendi hans tækju að koma
út rit sögulegs efnis.
Nú er að geta þeirra tiiburða tveggja, sem ætla má,
að hafi haft djúp áhrif á Jón og mótað lífstefnu hans eða
lífskoðun.
Fyrir ríkisskjalasafni Dana stóð um þessar mundir
A. D. Jörgensen, talinn einn hinna merkustu sagnfræð-
inga Dana. Hann var maður suðurjózkur að ætt, en er
Suður-Jótland var numið frá Danmörku árið 1864, hugð-
ist hann ekki getað unað í átthögum sínum undir erlendu
valdi, og settist að í Kaupmannahöfn. Hann hefir ritað
fjölda sögurita, þvi nær eingöngu lútandi að sögu Dana
Hann var maður djúpsær, dómgreindin mikil og hug-
myndagnóttin rík. Samfara þessum kostum var ritháttur
hans bæði ljós og hugnæmur. Þegar Jón tók að kynnast
ritum þessa manns, varð hann mjög hugfanginn af sögu-
meðferð hans og framsetningu, og má að nokkuru leyti
segja, að Jón hafi tekið hann til fyrirmyndar um hátt og
framsetning söguefna. En er Jón tók að sitja við rann-
sóknir í ríkisskjalasafnimi, veitti Jörgensen brátt athygli
hinum unga prúða manni og iðju hans i safninu. Það má
vel vera, að það hafi ekki spillt fyrir Jóni að hann var
Islendingur og einstæðingur á útlendri grund; Jörgeusen
hafði sjálfur átt að sumu leyti erfitt uppdráttar og suður-
józkt blóð hans má vel hafa fundið eðlisskyldleika við
blóð það, sem flaut í æðum hins unga Islendings. En
hvernig sem þessu er farið, þá er það víst, að Jón komst