Skírnir - 01.12.1920, Blaðsíða 57

Skírnir]
Jón Arason og „landsrjettindin'
279
Aftur á móti hyllir Jón biskup og aðrir raeð honum Kristjáu
konung í brjefi 27/6 sama ár sem »rettan herra og uorigis konung
og [vilja] giallda honum allan þann skatt og skylldur . . . eptir
þeim svörnum sattmala, sem vier og vorir forfedur hafa fyri oss
iatad« — og að öðru leyti fyrirvaralaust. Annars er brjefið um
kristnihald, og að »kót>gsins brjef« hafi eigi verið haldið af um-
boðsmönnum hans, og er þar sjerlega átt við meðferðÍDa á Ögmundi
biskupi. Annars er brjefið fult af trausti til konúngs. Að Jón
biskup hyllir konúng som konúng Noregs, en ekki Danmerkur, er
íjálfsagður hlutur og beint áframhald af því sem allir höfðu gert
áður og samkvæmt sögunnar gángi.
Muunmæliu um viðskifti Jóns biskups við Karl keÍBara 5. skal
og ekki fara hjer útí, með því að dr. Páll hefur sjálfur kveðið
þau niður röggsamlega og að því er mjer virðist, með fullum rjetti.
En einkenuilegt er það, sem stendur á 289. bls., að það hefðu
»engin drottinsvik eða landráð getað talist, þótt Jón biskup leitaði
Hðs hjá annari þjóð til varnar rjettindum landsins«
gegn rjettmætum konúngi, ef hann befði ekki haldið heitorð og
skildaga. VisBulega var slíkt athæfi landráð. En þarum er þýð-
ingarlaust að deila, úr því að ekkert slíkt átti sjer stað.
Heldur ekki getur brjef Jóns biskups til páfa 27. ágúst 1548
talist hafa nokkra þýðingu í þessu máli, að bvo miklu leyti sem
ofni þess þekkist af svari páfa, Páls þriðja, 8. marts 1549. I svar-
mu er ekki ineð einu orði vikið að viðskifturn Jóns og konungs.
Erjefið frá páfa er í raun og veru nauða omerkilegt. Páfi þakkar
fyrir brjef Jóns biskups og hlýðni haus og undirgefni, sem í brjef-
‘nu hafi staðið, hvetur hanu til varnar sannri trú framvegis, og
nuelir fyrir, hvað hann skuli gera af Pjeturepeningum úr haus
biskupsdæmi. Þetta er alt efnið. Minna gat það ekki verið, en
"fán biskup gerði mikið úr þessu brjefi, sem kunnugt er, og það
^tyrkti hann í baráttunni fyrir kaþólskri trú.
Úr þessu er lítið um brjef, er nokkuð megi ráða af. Þó er
nitt skjal ekki marklaust í þessu máli, þótt ekki stafi það frá
Jóni biskupi sjálfum. Það er brjef sona hans, Björns og Ara, til
kanslara kouungs; vel rnætti kalla það brjef frá Jóni til
konungs, því það er sjálfsagður hlutur, að brjefið er sett og samið
með vilja og samþykki, segja mætti innblæstri Jóns; og þó það
sJe sent og stílað til kanslarans er það auðvitað ætlað konúngi.
Erjefið er kæra yfir framferði Marteins og Pjeturs Einarssona, og
ekki síst Láfrans Múla. Brjefið á að vera Iýsing ástandsins á ís-