Skírnir - 01.12.1920, Blaðsíða 56

278
Jón Arason og „landsrjettindin'
[Skírnir
um komi aaraan um og ekki sjeu í móti rjettum Noregs lögum,
en vilji konúugur bjóða annau átrúnað, þá biður Jón um leyfi til
þess að flytja burt úr landinu og þángað sem hann — og trúfje-
lagar hans — gætu dýrkað guð sinn á þann hátt sem þeir væru
vanir. Ekki eitt orð í þá átt, að konúngur eigi ekkert með að
þröngva nýjum siðum upp á fólk, ekki eitt orð með neinum mót*
þróa-anda eða hótun (að því undauskildu sem nefnt er) um upp-
reist í landinu sjálfu.
I þesBU brjefi eru nú samt þau orð, er dr. Páll leggur svo
mikið upp úr og vitnar í (bls. 231). Þau eru þessi: »Vile ydar
Herradomur lata hallda oss med ríett norges log sem ydrer og
vorer forfedur hafa jafnan halldit síjdau kristiundomurinn efldizth,
þá vilíum víer giarnau allir lifa og deyja vnder ydar konungligre
vernd etcet.«
Hvað er hjer nú átt við með J»Norges lög«? Dr. Páll skilur
orðin sem þau eigi við lögin alment og út af fyrir sig og að
með þeim sje átt við pólltísku rjettindin alment. En þetta er
misskiltiingur. Þessi orð verður samkvæmt allri laga- og mál-
skýringarreglu fyrr og síðar að skoða og skilja i nánu sambandt
við það sem á utidan fer og eftir. Bæði á undan og eftir er um
ekkert annað að ræða en afstöðu til t r ú a r i n n a r (síðari partur
brjefsins á við Claus v. Morwitz, og kemur ekki fyrri hlutanum
sjerstaklega við). Þess vegna er og sjerstaklega sagt: »síðan
kristindómurinn efldist«. Það er sýnist mjer eftir þessu
engum vafa bundið, að setningin um »Norges lög« er
stutt og að hana verður að fylla svo svo sem vjer tnundum segja:
»að svo miklu leyti sem snertir trúna og kristllega siði«. í »Norges
lög« er hjer vitnað í föstu og Ijósu sambandi, og þetta samband
sýnir glögt, hversu orðin eiga að skiljast, þannig og ekki öðruvísl.
En þá fellur um koll öll hugsun um, að hjer sje átt vi pólitísk
rjettindi íslauds alment.
Ekki er heldur mótþrói móti konúngi í brjefinu lö/6 1541
(D I 621 o. s. frv.), þar sem 12 klerkar í Hóladæmi hylla Kristján
konung og lofa að styrkja hans umboðsmenn, með þeim vanalega
fyrirvara um, að þeir haldi »oss og almugan med riett norigis og
islatidz lög og gömul fríheit og logligar sidveniur« o. s frv. Það
er ekki alveg rjetö sem dr. Páll segir (á 235. bls.), að » h a n n
(c: Jón biskup) og klerkar hans» hafi lýst þessu t brjeflnu, þv*
að Jóns gefcui ekki við í þessu brjefi, að minsta kosti ekki
beiulínis.