Skírnir - 01.12.1920, Blaðsíða 16

2ö8
Jón Jónsson Aðils.
[Skírnir
höfundurinn hafði í hyggju að halda verzlunarsögunní
áfram, að minnsta kosti til 1854, er verzlunin var gefin
alfrjáls öllum. Þess er og getanda, að rit þetta tekur
ekki eingöngu yfir tímabilið 1602—1787, því að í inngangi
alllöngum er yfirlit um sögu verzlunarinnar, allt frá þvi
að Noregskonungar tóku að takmarka verzlunarfrelsi ís-
lendinga til þess er fyrsti verzlunartaxtinn kom út, árið
1602
Ritið er stórmerkt að öllu leyti, enda hlaut höfund-
urinn fyrir það hæstu verðlaun úr sjóði Jóns Sigurðssonar,
sem veitt hafa verið einum manni, og gerður var hann
að doktor í heimspeki í heiðurs skyni við háskóla vorn
rétt eftir að ritið kom út (25. október 1919).
Sumum mönnum mun hafa þókt það að þessu riti,,
að það væri þurrt og fremur safn en saga. En þess ber
þá að gæta, að hér er um alveg visindalegt rit að ræðar
sem laust skyldi vera við að espa menn eða æsa tilfinn-
ingar manna, algerlega óhlutdræga rannsókn. Og þótt
ekki sé nánari grein gerð fyrir skoðunum manna úti um
heim á þeim atriðum hagfræði eða þjóðmegunarfræði, sem
ráðið hafa stefnum í þjóðarbúskap á ýmsum tímum, þá
virðist það varla eiga heima hér, heldur í fræðibókum
almennara eðlis.
Eftir innganginn skiptir höfundur ritinu í tvo höfuð-
þáttu; rekur hann fyrst sögu verzlunarinnar á þessu
tímabili, og skiptir í kafla eftir leigjöndum verzlunarinn-
ar. Hinn höfuðkafli bókarinnar og jafnframt meiri hluti
er ura verzlunarhættina, og er sá kafli mjög merkur, það
er tekur til menningarsögu vorrar um þetta bil, allt það
t. d., er segir frá höfnum og kaupsviðum, verzlunar-
húsum og verzlunarþjónum, skipastól og skipshöfnum, far-
þegaflutningi og flutningshlunnindum, kaupsetningum og
kaupstefnum, mynt, alin vog og mæli, gildingu og skulda-
skiptum, útlenzkum varningi og íslenzkum, viðskiptum
einokunarkaupmanna og Islendinga, innanlandsverzlun
og iaunverzlun.
Þessi rit, sem nú voru talin, Skúli landfógeti Magn-