Skírnir - 01.12.1920, Blaðsíða 11

Skírnir]
Jón Jónsson Aðils.
233
lýðháskólamönnunum heíir sett mót á hann að því leyti,
að fyrirlestrar hans eða erindi, er hann varð síðar frægur
fyrir hér á landi, eru mjög í því sniði sem erindi þeirra.
Þykir mörgum sá ókostur bæði á erindum og ritgerðum
danskra lýðháskólamanna, að þar kenni meir mælsku og
myndgnóttar en verulegrar þekkingar og lærdóms. Finna
þeir .hinir sömu það og að ræðum lýðháskólamannanna
og jafnvel ritum, að gott sé ritin að lesa og á ræðurnar
að hlýða, en að á eftir lestrinum eða ræðunum séu menn
ekki tii verulegrar hlítar fræddir um viðfangsefnið. 0g
má sjálfsagt um þetta deila, enda kemur ekki beint hér
við, með þvi að miklu var það síðar en hér er komið,
að Jón tók að flytja alþýðufyrirlestra hér á landi.
En þá er að vikja að því, er áður var frá horfið, að
Jon stundaði af kappi sögunám. Bar þetta skjótt árangur,
svo að jafnvel áður en Jón hafði lokið Garðvist sinni
flafði hann samið sína fyrstu söguritgerð: heitir hún
^Fœstebondens Jcár pá Island i det 18. krhundrede«, þ. e.
um kjör leiguliða á íslandi á 18. öld, og var hún prent-
uð í hinu merka danska sögutímariti, Historisk Tidskrift,
árið 1893.
Er ritgerðin í sjálfu sér merk, liðlega skrifuð og fróð-
leg, með dæmi um kjör leiguliðanna, sem Jón hafði tínt
saman úr skjölum í ríkisskjalasafni JDana ogöðrum ritum.
En merkust er hún um það, að hún sýnir vel þá
hlið Jóns, að hann vildi fara sinna ferða og kanna ókunna
stigu. Fram að þessum tima höfðu flestir íslenzkir sagn-
aritarar á 19. öld verið á kafi í fornsögu íslands og sáu
v&rt fram úr árunum 1262 — 1264, ef þeir þá komust svo
langt. Slíkt hið sama er að segja um útlenda fræðimenn,
þá er að íslenzkum fræðum hafa snúizt, að þeir sáu ekki
fram úr fornöldinni. Mætti þó ætla, að það tímabil sé
°rðið svo margplægt og útþvælt, að óhætt sé að líta við
öðru í sögu landsins o'g fræðum. Og Jón sagnfræðingur
^afði þann raetnað, að hann vildi ekki hjakka í sama
farinu sem flestir aðrir fræðimenn; sýndi hann það með
þessu riti, og á þakkir skildar fyrir.