Skírnir - 01.01.1939, Page 134

Skírnir
Mustafa Kemal Ataturk
131
Hann rak síðan Fethi frá völdum og gerði hann aftur að
sendiherra í París. Frjálslyndi flokkurinn var leystur upp
og þjóðflokkurinn varð aftur eini löglegi flokkurinn í land-
inu. Ismet varð aftur forsætisráðherra og var það meðan
Mustafa Kemal lifði.
Það varð hlutverk Ismets að gera Tyrkland sjálfstætt
atvinnulega og fjárhagslega og bæta samgöngurnar í land-
inu. Lán voru fengin hjá Rússum, og tyrkneska 5 ára
áætlunin var samin. Vegir voru lagðir um landið þvert og
endilangt, járnbrautum var fjölgað, hin miklu námu- og
skógaauðæfi landsins voru tekin til notkunar. Bændunum
voru með lágu verði seldar nýtízku vélar og þeim var kennt
að yrkja jörðina. Hið margra alda gamla austurlenzka bú-
hokur varð að þoka fyrir tækni vestrænnar menningar.
Svo vel heppnaðist stjórninni að rétta hið þjakaða land
við. Nú er þar ekkert atvinnuleysi. Tyrkland hið stóra og
iítt numda land, sem er nærri jafnstórt og Frakkland og
Þýzkaland til samans, brauðfæðir nú algerlega þær 16
ttiilljónir manna, sem þar búa. Að vísu er þar fátt auðugra
manna á vestrænan mælikvarða, en tyrkneska þjóðin sem
heild á við talsvert jafnari kjör að búa en margar vestur-
landaþjóðir. I menningarlegu tilliti hefir þjóðinni fleygt
Ham. Hið gamla arabiska letur varð að víkja fyrir latneska
letrinu, og allir ungir sem gamlir urðu að læra að lesa og
skrifa. Hin fagra tyrkneska tunga var hreinsuð af arabisk-
um og persneskum mállýtum og bókmálið þannig gert að-
Sengilegt fyrir alþýðu manna. Barnaskólar og alþýðuskólar
V01'u stofnaðir í þúsundatali og tveir háskólar voru stofnað-
u' í Ankara og Konstantínópel. Mustafa Kemal lét mjög til
Sln taka um menntamál þjóðarinnar, enda var hann sjálfur
vel menntaður maður og hafði mikinn áhuga á bókmennt-
um 0g sagnfræðivísindum. Hann var máske nokkuð bráð-
lútur og gerði ráð fyrir skjótari breytingum en raun varð
a- En ekki verður þó annað sagt en að menningarviðleitni
hans hafi borið mikinn árangur. Hann lét líka mikið til
Sln taka uppeldismál barna og unglinga og lét setja sér-
st°k barnaverndarlög. Hann var sjálfur mjög barngóður
9*