Félagsrit - 01.01.1915, Page 14

14
En Adam hélzt ekki lengi við í Paradís, og eins
fór hér um þessar dygðir. Hugsunarhátturinn spiltist
og fyrir valdarán og flokkadrátt óeirðarmanna, dráp beztu
manna Iandsins og þverrun dygða og manndáðar, komst
þjóðin að lokum undir yfirráð erlends konungsvalds, er
sló eign sinni á verzlunina við landið, eftir að lands-
menn sjálfir að mestu voru hættir að reka hana. Þar
af fæddist einokunin, er mest hefir spilt öllum viðskifta-
hugsunarhætti landsmannna, svo að af því eimir mjög
enn. Þeir, sem einkaréttinn til verzlunar hér höfðu, not-
uðu hann oft með hinni mestu ósvifni til að féfletta
landsmenn, er því reyndu að sýna þeim svik og hrekki
í móti, og stálust til, er færi gafst, að brjóta þessi óvin-
sælu höft með því, að verzla við aðra, er hingað skut-
ust leyfislaust með vörur og skiftu þeim fyrir afurði
landsins. Þótti fremd að brjóta einkaréttindi einokrar-
anna og sýna þeim sem mestan óþokka, hrekkjabrögð
og óskilvísi. Af þessu þróaðist tortrygni í viðskiftum
við alt og alla, er einnig kom fram í innanlandsviðskift-
unum, varð að almennri ástríðu — þjóðlesti, sem ekki
er að búast við, að upprættur verði á skömmum tíma.
Þetta er svo alment, að fáir veita því eftirtekt, og finst
því ekkert athugavert við þetta ástand. — Allskonar út-
lendar hrakvörur, sem fengist hafa þar rneð litlu verði,
eru hingað flutlar og reynt að selja hér háu verði sem
góða vöru. Sama er um innlendu vöruna. Það er
reynt að koma henni út við kaupmanninn, hversu illa
sem hún er vönduð, og þykir „alt fullgott í andskotans
kaupmanninn“, jafnvel frægð að koma úl; hvítum hunds-
skrokk í ullinni, og tólgarskildi með sleini innan í. Ull
og fisk sjálfsagt að þurka svo illa sem unt er, og láta
svo mikið af sandi loða í því, sem getur. í innanlands-