Félagsrit - 01.01.1915, Page 24

24
6. Flciri ókostir kaupnicimsltunnar og; ltostir
saniTÍnnufélagsskaparins.
Hér að framan, einkum í 3. kafla, er vikið að þvi,
hverjir ókostir loða við kaupmennskuna, og hversu hún
hefir spilt viðskiftalífi hér Áður en lýst er nánar kost-
um samvinnufélagsskaparins, skal enn, til þess að mis-
munurinn skiljist betur, vikið að því, hversu viðskifta-
ódygðirnar geta spilt þjóðmeguninni, sálarlífi þjóðarinn-
ar o. fl.
Þegar það er lenzka að verzla með, reyna að koma
út, setja sem ógallaða vöru, alt hið versta, alt sem gall-
að er, þó lítið beri á, er það sífelt umhugsunarefni selj-
andans hvernig hann eigi að bera sig að, svo kaupandi
taki þetta afhrak, sem honum er boðið, fyrir góða vöru,
og borgi eins og svo vœri. Seljandinn veit að hann
ætlar að reyna að íleka kaupandann, og er því sifelt
fullur með óhreinar hugsanir. Svo kernur að fram-
kvæmdinni. Hann er að selja gallaðan grip, leynir göll-
unum, en lýgur til kosta. Sonurinn heyrir til, og veit
alt um gripinn. Kaupin takast og seljandinn hælist unr,
ef ekki með orðum, þá með ánægjulegum svip. Hin
spilta sál föðursins sáir eitruðu fræi í sál sonarins, er
síðan ber samskonar ávexti í viðskiftaháttsemi hans. Nú
koma gallar gripsins brátt í ljós hjá hinum nýja eiganda,
en auðvitað ekki hinir lognu kostir. Hann fyllist því
gremju við seljandann, ber hann út sem svikahrapp og
varar kunningja sína við honum. Verður jafnframt tor-
trygginn við aðra, og sonur kans verður fyrir samskon-
ar áhrifum. Þegar hann næst þarf að kaupa grip, ger-
ir hann ráð íyrir prettum, og þorir ekki að borga nema
lágt verð, t. d. kú ekki öllu hærra en hún mundi „leggja