Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1918, Síða 39

IÐUNN]
Vilhjálmur II. Pýzkalandskeisari.
277
Af því að víg þessi eru aðaltilefnið til heimsstyrj-
aldarinnar miklu, skal í niðurlagi greinar þessarar
vikið stuttlega að samkomulagsumleitunum þeim og
friðrofum með slórveldunum, er af þeim leiddi.
Eftir að Austurríki innlimaði Bosniu og Herze-
govinu 1908, þvert ofan i samninga þá, er gerðir voru
á Berlínarfundinum 1878, liöíðu löngum verið miklar
viðsjár með Serbum og Austurríkismönnum, og hinir
fyrnefndu höfðu ekki sparað að æsa Serba í Bosniu
móti Austurríki. Við rannsókn þá, er hafin var út af
vigunum, komst Austurríkisstjórn að þeirri niðurstöðu,
að vígin væri að kenna undirróðri Serba í Bosniu
og serbneskir embællismenn hefði verið við þau
riðnir. Hins vegar liafði stjórnin í Serbíu varað ríkis-
erfingjann nokkru áður við að dvelja í Sarajevo
þenna mikla þjóðminningaidag Serba, er líkur voru
til, að þjóðarmetnaður þeirra mundi kunna sér lítt
hóf, og þóttist því nú laus allra mála, þó svona
hörmulega hefði lil tekist. En Austurríkisstjórn vildi,
hvað sem þessu leið, nota tækifærið til að »hirta«
Serba, er liöfðu löngum verið henni erliðir nágrannar.
Austurríkisstjórn bar málið undir þýzku stjórnina, og
hún leit sömu augum á það, að því er málsskjölin í
þýzku »hvítu bókinni« bera vitni um. Austurríkis-
stjórn sendi því næst Serbum svo hörð ályktarorð
(ultimatum) 23. júlí, að þess var enginn kostur að
ganga að þeim, ef þeir vildu ekki glata frelsi og
sjálfstæði landsins. Hins vegar leikur nokkur efi á
Því, hvort þýzku stjórninni hefir gefist færi á að
kynnast orðalagi orðsendingarinnar, áður en hún var
afgreidd; að minsta kosti var keisari þá ekki ltominn
heim úr Noregsferð sinni.
í Áusturriki og Ungverjalandi hugsuðu menn sér
bl hrejdings að reka harma sinna á Serbum, en gerðu
ser i hugarlund, þótt undarlegt megi þykja, að llússar