Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1920, Side 52

210
Árni Árnason:
[IÐUNN
10. Niðurlag.
Mér dylst það ekki, að það er margt fleira en of-
annefndar mótbárur, sem orkar tvímælis í öllu þessu
máli.
Sumir munu hneykslast á því, sem ég hefi sagt um
alþýðumentun vora. Pað er erfitt að fá sönnur á því
máli, en gleðilegt væri ef sú yrði reynslan, að dóm-
ur minn væri skakkur og ástandið væri alstaðar
annarsstaðar betra en þar, sem eg hefi haft kynni
af. Aftur á móti tjáir ekki að miða mentun alþýðu
við sjálfsmentun þeirra manna, sem fremstir eru í
því efni 1 hverri sveit, hvort sem þeir eru 10 eða 30
af hverju hundraði, heldur verður að miða við allan
þorra manna. Pað er rétt að leggja kapp á að auka
sjálfsmentun alþýðu, og þær umbætur þurfa alls ekki
að rekast á umbætur skólamálanna. Nú orðið heimt-
ar lífið meiri kunnáttu og fljótari lærdóm en áður.
Það er af sú tíð, er menn gátu verið vel metnir
menn og burgeisar í sinni sveit, þó að þeir kynnu
ekki að skrifa nafnið sitt; og það er líka af sú tíð,
að menn læri skrift af sjálfum sér, tilsagnarlaust,
eftir »forskrift« (þó að mörgum veitti ekki af því).
1 annan stað spyrja margir: Hvers vegna er verið
að troða í menn ýmsu, sem þeim leiðist, t. d. stærð-
fræði? Mentastofnanir eiga að þroska einstaklings-
hæfileikana, og þeir eru mismunandi. Petta er alveg
rétt, en mörg uppeldismeðul eru þeim leið í svip,
sem þeim er beitt við, og líka eru mjög fábreyttir
hæfileikar galli fremur en hitt. Þjóðfélagið heimt-
ar með réttu, að tilvonandi starfsmenn þess séu
ekki svo einhliða, að þeir geti ekki tekið á móti
fræðslu i flestum greinum að ákveðnu marki. Þegar
því er náð, er ekki sanngjarnt að heimta hið sama
af öllum, og því er skólunum skift. Loks má benda
á eina skoðun enn. Námshæfileikarnir sýna ekkL