Kirkjuritið - 01.01.1947, Blaðsíða 34

28
Benjamín Kristjánsson:
Jan.-Marz.
landi, og reyndist þá menntun presta fremur lítil víða,
svo að víkja varð nokkrum prestum í'rá embætti í
Skálholtsbiskupdæmi, vegna fáfræði. Mætti þetta hafa
verið livöt til biskups, sem var skörungur mikill, að láta
mál þessi til sín taka og' reyna að ráða bót á þeim, þótt
eigi sé til neinar frásagnir um það.
Jón biskup Halldórsson (1322—39), áður munkur af
prédikaralifnaði, bafði lengi i æsku dvalizt við nám í
París og Bologna og gerðist síðan kanoki i Björgvin.
„Kom hann svo aftur af skolis, fullkominn að aldri, að
liann var sá vísasti klerkur, sem komið liefir i Noreg.
Því var hann vígður og' kosinn biskup Skálboltensis,
af Eilífi erkibiskupi“, segir í þætli hans1). Allmikið
þótti til Jóns biskups koma fyrir lærdóm, meðan hann
var biskup, og ætla menn að frá lians dögum séu ýms-
ar þýðingar liefgar og önnur fræði, er hann hafi látið
saman setja eða eftir sér skrifa, t. d. Klárussögu og ef t.
v. Kirjalaxsögu, og má sjá af sumu því, sein lionum er
eignað, að liann telur eigi aðra dýra klerka en þá, sem
hafa yfirfarið liberales artes, „fyrst grammaticam, þar
næst dialecticam, þá geometricam og rhetoricam, þá
musicam og astronomicam"-). Ekki væri ólíklegt, að
slíkur latínumaður, sem Jón biskup Halldórsson var,
liafi skóla haldið, enda er sagt að hann hafi mjög verið
gefinn fyrir að fræða og glæða „nærverandi rnenn með
fáheyrðum dæmisögum“.
Hinir útlendu hiskupar, sem nú sitja í Skálholti
Iieila öld eða meir, eru ekki líklegir til að liafa mikið
hlynnt að menntun presta, nema þá ef til vill Vilcliin
biskup Hinriksson (1393—1406), sem virðist liafa verið
hinn merkasti maður og sæmileg'a lærður. En í bisk-
upstíð lians gekk Svarti-dauði yfir landið og olli mikl-
um usla, sem kunnugt er, t. d. eyddi staðinn tvisvar
B Bisk. II, 223.
2) Kirialaxsaga, útg. Kr. Kálunds bls. 13, 100.