Kirkjuritið - 01.01.1947, Síða 70

64
Magnús Már Lárusson:
Jan.-Marz.
I»ess er skemmst að minnast, hve strangt var haldið á því að
halda hvíldardaginn heilagan, eins og sagt var. I því felst mikill
sálfræðilegur sannleikur. Hinn raikli heimspekingur, Descartes,
er var uppi á 17. öld í Frakklandi, hélt því fram, að maðurinn
gæti orðið trúaður með því einu að sækja nógu oft hinar fornu
gotnesku kirkjur, sem eru eitt hið fegursta, er liggur eftir manns-
höndina. Umhverfið mótar manninn, getur lyft honum, og getur
einnig dregið hann niður í sollinn. Eins er það; um hvíldardaginn.
Hann er reyndar ekkert annað en umhverfi mannsins í tíman-
um, eins og hin gotneska kirkja er umhverfi mannsins í rúminu.
Hvort umhverfið, sem er, orkar á manninn og reynir að setja
mót sitt á hann. Því var það rétt, er kirkjuaginn forðum krafðist
þess, að hvíldardeginum væri sýnd nægileg virðing. Það var
manninum sjálfum fyrir beztu. Þann dag gat hann og átti hann
að leita upphafs síns, Guðs, óhindraður af hraða lífsins. Þann
dag dró úr hraðanum, en tíminn óx að sama skapi. Ég veit það
fyrir víst, að margur maðurinn hefir átt bágt með að sætta sig við
aga hvíldardagsins. Og nú á íímum er bent á þvingun hans með
hryllingi. En er það rétt? Er það svo, að það ástand, sem nú
ríkir, sé miklu betra? Erum vér ekki svipaðir og dingull, sem
sveiflar fram og aftur öfganna á milli? Ég sé ekki betur en að
nú sé hvíldardagurinn fyrir flestum eins og aðrir dagar. Mann-
kynið er á harðaspretti þenna dag eins og aðra daga, knúið
áfram af hraða tímans. Óttinn um að geta ekki fylgzt með hel-
tekur hjarta mannanna. Það má ekki lina á sprettinum. Nei og
aftur nei. — Nú kann yður að virðast, að ég vilji hverfa aftur
til góðu gömlu daganna, þegar allt var svo gott, svo gott, og
fordæmi nútímann. Það er ekki svo. I nútímanum felst margt
gott. Möguleikarnir til farsæls lífs eru miklu meiri, en hraðinn1
á öllum og öllu gerir það að verkum, að maðurinn á erfitt með
að laga sig til eftir ástæðunum. Hraðinn hefir tekið völdin. Tíma-
leysið er svo gífurlegt. Þér þekkið það. Það má enginn vera að
neinu, því enginn hefir tíma til neins. Að því leyti virðist reglan
um vegalengd standa óhögguð. Hraði og tími í sínum réttu öfugu
hlutföllum þegar hraðinn er mikill, er tíminn lítill, miðað við
sömu vegalengd.
Hinn ósiðaði Indíáni í frumskógum Brazilíu er á suman hátt
hamingjusamari en nútímamaðurinn. Hann ber ekki kvíðboga
fyrir morgundeginum á sama hátt og vér. Þarfir hans eru litlar.
Hann á auðvelt með að fullnægja þeim. Hann er miklu síður
þræll hraðans. Hann óttast enga kjarnorkusprengju.
Það er næsta hlálegt, a® mennirnir noti sér þá Guðs gjöf, skyn-
semina, greindina, til þess að eyðileggja með og kvelja. Á stríðs-