Kirkjuritið - 01.01.1947, Síða 86

80
Pétur Magnússon:
Jan.-Marz.
agt vera að sullast niðri í verstu forarvilpum mannlífs-
ins — hvort hann geri það í því skyni að siðbæta fólk-
ið, eða hvort liann geri það vegna listarinnar. — Svarið
hefir venjulega verið á þá leið, að það sé hæði vegna
listarinnar og' fólksins. — Listin sé vanhelguð, ef hún
sé ekki látin segja sannleikann; hún verði að sýna mann-
lífið eins og það er. Auk þess sé það fyrsta skilyrðið til
þess að menn bæti ráð sitt, að þeim sé gefið rælcilega
til kynna, á hve lágu menningarstigi þeir standi. — Ég
er sannfærður um, að sumir þessara manna iiafa talað
af fullri einlægni.
En ég er jafn sannfærður um hitt, að aðferð þeirra
er hæði röng og háskaleg'. Viðkvæðið: „Allir eru þeir
fallnir frá; allir spilltir orðnir“ er ekki leiðin til þess
að hefja mannlífið. List, sem Iielgar sig fjrrst og fremst
þvi hlutverki, að draga upp ógeðslegar myndir af sora
mannslífsins, veldur neikvæðri sefjum lijá njótendum
sínum og móralskri uppgjöf. Hafi listamaðurinn ætlað
sér hið gagnstæða, hefir honum mistekist hrapalega.
Honum liefir mistekist á sama hátt og' þeim siðapré-
dikurum, sem ætla sér að herja á óskírlífið með þvi að
útmála það sem greinilegast fyrir áheyrendum sínum,
en ávinna það eitt að vekja losta þeirra.
— Mér er minnisstætt samtal, sem ég' átti fyrir nokkru
við tvö ungmenni, út af hók eftir nútímahöfund, sem
fylgir þessari stefnu, sem ég liefi hér gert að umtalsefni.
Þau höfðu látið í ljós aðdáun sina út af snilldarlegum
mannlýsingum höfundarins, og ég lagt fyrir þau þá
spurningu, hvort þau gætu ekki átlað sig á því, að höf-
uðgalli hókarinnar væri einmitt sá, að mannlýsingarnar
væru ósannar. Höfundurinn léti sögulietjur sínar hvað
eftir annað sýna heimsku, auvirðileik og ónáttúru, sem
lífið sjálft ætti alls ekki til í fórum sínum. — Sú máls-
vörn, sem nú hófst fyrir trúna á auvirðileik mannssáJ’
arinnar og ákafinn, sem liún var flutt með, stendur mér
ennþá lifandi fyrir hugskotsjónum. Ungmennin tvö