Kirkjuritið - 01.01.1947, Blaðsíða 90

84
Pétur Magnússon:
Jan.-Marz.
legt fyrirbæri eins og blóm, sem tæki upp ilm eða lit,
sem færi frjóum þess að voða?--------
— Vandleg íhugun á eðli listarinnar færir oss heim
sanninn um það, að lienni er ætlað að vinna að þvi að
fegra og bæta lífið. Krafa lífsins um þetta lilutverk
hennar er svo rík, að listin er dæmd til að veslast upp,
ef liún reynir að bregðast því. Tímabil, sem eru mjög
hugsjónasnauð og slá slöku við ræktun bæði trúar og
siðgæðis, fóstra sjaldan mikla listamenn. Það er ekki
liægt að skapa virkilegt listaverk fyrir mann, sem ekki
er á valdi spámannlegrar hrifningar. Sé listamanninum
svona nolckur veginn sama um, hvernig allt veltur, ná
verk bans ekki tökum, hversu mikilli formleikni, sem
liann á yfir að ráða. Þau verða eins og hljómandi málm-
ur og hvellandi bjalla. Og þó að listamennirnir reyni að
fela tómleikann með þvi að breyta í sífellu um form
— láta bvern ismann reka annan — kemur það ekki
heldur að baldi. -— Formið er þegar allt kemur til alls
ekki annað en form — umbúðir — sem verða næsta þýð-
ingarlitlar, ef innihaldið — andann vantar.
Á tímabilum andlegrar linignunar og hugsjónadeyfð-
ar er venjulega reynt að gera sem mest úr forminu á
öllum sviðum. Svo langt er stundum gengið, að lista-
menn telja sér það til fremdar, að hafa valið sér livers-
dagsleg og' lítilmótleg viðfangsefni, ef bara meðferðin
Jiefir telcizt glæsilega frá formsins lilið. •— Slílc verlc
liafa raunverulega lítið gildi fyrir listina, og þó ennþá
minna fyrir lífið. — Það er því miður til nóg af andlegri
smæð og hversdagsleilc í mannheiminum. Þjóðfélögin
ættu ekld að þurfa að kosta menn sérstaklega til að
sýna sér liann. Mannlífið græðir lítið á því, þó að skáldin
taki liverja pólýfótó myndina af annari af liversdags-
lífi lítilfjörlegra manna. Illutverk listarinnar er annað
og meira en lilutverlc ljósmyndavélarinnar. Listin á
eldti að hjálpa til að gera mennina samdauna smæð og
hversdagsleik, lieldur á liún að vera þeim sem skínandi