Kirkjuritið - 01.04.1972, Page 88

presta, djákna og aðra, sem aðstoð-
uðu við altarisþjónustuna. Snemma
kom sá siður upp, að byggja kirkju
yfir grafir píslarvotta. Var altarið þá
haft yfir sjálfri gröfinni. Slðar tóku
menn að skrínleggja bein hinna helgu
manna og var skrínið haft undir
altarinu. En á Vesturlöndum þóttust
menn ekki sjá skrínið nógu vel þann-
ig og var þá byggður pallur bakvið
altarið og skrínið sett á hann. Þá
varð sú hlið altarisins óaðgengileg
og varð prestur að skipta um stað
og fara fram fyrir altari eins og nú
tíðkast. Þar sem engin skrtn voru
eða þau hurfu, var í þeirra stað
byggður skrautveggur bakvið altarið
(retabulum). Hann er fyrirrennari alt-
aristöflunnar. Síðan fluttist altarið að
kirkjugafli. Á síðari tímum er mikið
af því gert að fœra altari frá vegg.
Fer það vel, ef kirkjan er ekki of lítil.
Þegar athugað er hlutverk altaris,
liggur í augum uppi, að það verður
að standa á miðlínu kirkju, hvort
sem það er við vegg eða ekki.
Vandasamara er að ákveða hœð
þess. Altari má aldrei standa á
kirkju- eða kórgólfi. Undir því skal
ávallt vera pallur (predella) og nái
hann út fyrir það á allar hliðar (eða
þrjár, ef það stendur við vegg). Þarf
pallur þessi að vera svo breiður, að
prestur geti hreyft sig við það, án
þess að eiga á hœttu að stíga út af,
eða 70—80 cm. Engin kirkja er svo
lítil, að ekki sé þörf fyrir þennan
pall. Auk þess er viðeigandi, að svo
mikilvœgur hlutur standi ekki á sama
plani og neitt annað í kirkjunni. Þar
sem altarið er sá brennidepill til-
beiðslunnar, sem athygli alls safnað-
arins beinist að, verður það að vera
svo sett, að allur söfnuður sjái þang-
að auðveldlega. Þess vegna verður
altarið að koma hœrra í stórum
kirkjum en litlum. Hve mikil sú hœkk-
un þarf að vera er ekki eingöngu
undir stœrð kirkjunnar komið, heldur
og byggingarlagi hennar. Það er all*
útbreidd regla, að þrjú þrep séu upp
að altari. Er þá hvert þrep fyrir hin
þrjú vígslustig, biskup, prest °9
djákna. [ litlum kirkjum verður þetta
of mikið, það myndi rjúfa um
einingu prests og safnaðar, enda ekki
þörf á að binda sig við þetta, þar
sem þessi embœttisstig eru ekki fyrir
hendi. Þurfi að hœkka altari veru-
lega, er vandinn sá, að jafna þessa
hœkkun rétt milli hœkkunar kórs a9
altaris þannig, að á hvorugum staðn-
um myndist brotalöm. Mjög ber a
því í hérlendum kirkjum síðari tima<
að rými umhverfis altari er allt
lítið. Gerir þetta kirkjurnar lítt not-
hœfar við ýmis tœkifœri, eins °9
t.d. fermingar, giftingar og viðhafm
armessur. í kirkjum, sem eru nogu
stórar til þess, að altari þurfi
að vera upp við vegg, er vandalaust
að bceta úr þessu, án þess að altarið
einangrist um of.
Lögun altaris er tvennskonan
Önnur er sú, að það er jafnt á alla
kanta, hin er sú, að það er ilangt-
Fyrri lögunin er eldri, en hún breytfist
þegar skrín eða skrautveggur kom
á bakvið altarið.
Altarið er borð, en ekki skápur og
sízt af öllu hilla á vegg. Hlutver
þess er að vera borð fyrir kvoia
máltíð Drottins, þar sem hann er
sjálfur nálœgur. Því er það og h'nn
86